lên đến cực điểm, có thể làm tiêu tan đạo lý, tự do ý chí, công lý và các giá
trị nhân bản không?
Chúng ta hãy thực hiện một thí nghiệm lâm sàng. Trong một thời
gian khá dài, một bệnh nhân nào đó được chữa trị bằng những mũi thuốc an
thần. Nhưng một ngày nọ, một y tá với một ý ngông cuồng lạ thường, đã
chích cho ông ta một mũi nước cất… Nhưng hiệu quả an thần vẫn tác dụng!
Thoạt nhìn, người ta có thể nghĩ bệnh nhân này đã bị tự kỉ ám thị.
Nhưng nếu tâm lý của bệnh nhân này hoàn toàn ổn định thì sao? Như thế,
chúng ta có nghĩ anh ta đã phản ứng lại với chính mũi thuốc, chớ không
phải với chất thuốc được chích vào không?
Chúng ta hãy xem xét trường hợp con chó của Pavlov.
Đây là một con chó đang đói meo mà người ta sẽ cho một món ăn
khoái khẩu. Đương nhiên con chó sẽ biểu lộ sự vui thích. Nhưng trong lúc
nó đang ăn, người ta lại đốt bàn chân của nó. Con chó đáp lại bằng một cảm
giác đau đớn. Sau một thời gian, trò chơi nước đôi này (vui thích và đau
đớn), người điều khiển đốt cái chân con chó mà không cho món ăn nào.
Con chó, bị nhiễm chứng tự hành hạ như con người, đã biểu lộ ngay
trong cơn đau tất cả các dấu hiệu của sự vui thích. – Điều gì đã xảy ra?
Bộ não của con chó đã kết hợp: Sự vui thích (thức ăn) cùng một lúc
với Đau đớn (vết phỏng) và sự kết hợp này đã biến thành Vui thích = Đau
đớn.
Hãy để con chó qua một bên và hãy quan sát con người. Chứng tự
hành hạ là một trạng thái bất thường khá phổ biến của tâm lý. Nhà văn
Masoch đã đặt cho trạng thái này cái tên của mình, không phải vì đã khám
phá ra sự lệch lạc gần xưa như trái đất, nhưng là vì nó mô tả một cách khá
chính xác thái độ của chính ông ta.
Bằng sự lệch lạc đó, con người cảm thấy thỏa thích (tình dục hay
tinh thần) trước sự đau đớn. Sẽ không có thích thú nếu con người không bị
đau đớn:
