a) Người ta cho con chó một miếng thịt. Con chó chảy nước miếng.
(bằng sự bài tiết tự động của các tuyến nước bọt).
b) đồng thời người ta cho miếng thịt, người làm cho chuông reo.
c) sau một thời gian, chỉ tiếng chuông thôi (không có thức ăn) cũng
làm cho con chó chảy nước miếng.
Sau đó Pavlov dạy cho con chó:
a) phải chảy nước miếng mỗi khi nghe bất cứ tiếng chuông nào (như
phần trên). Tiếng chuông = tín hiệu 1.
b) đáp ứng lại một tín hiệu khác, nhưng không liên quan gì với thức
ăn. Như vậy con chó sẽ không chảy nước miếng khi nghe tín hiệu số 2.
Rồi:
a) Người ta đưa một miếng thịt và cho vang lên tín hiệu số 2.
b) Con chó sẽ không chảy nước miếng trong khi miếng thịt phải gây
ra hiện tượng này.
Vì thế:
Tín hiệu 1: Kích thích (chảy nước miếng)
Tín hiệu 2: Bị trì hoãn (ngưng chảy nước miếng dù có miếng thịt).
Như vậy, chúng ta thấy tầm quan trọng không thể ngờ được cả về
mặt tâm lý lẫn đạo đức – của hai thí nghiệm này. Nếu thái độ của con người
chỉ toàn là những phản xạ thần kinh thuần túy, hiển nhiên là sẽ không thể
quy trách nhiệm cho bất cứ người nào và cho bất cứ tình huống nào. Đến
lúc đó trách nhiệm tinh thần trở thành một từ vô nghĩa…
PHẢN XẠ SƠ ĐẲNG (vô thức) – PHẢN XẠ BẬC CAO (ý thức)
Phản xạ sơ đẳng.
Tôi chạm tay vào cái nồi nóng; tôi rút tay lại.
Phản xạ: rút tay lại.
Điều kiện: nóng – đau đớn.
