Trái lại – ý chí là khả năng hành động có ý thức. Đương nhiên hành
động này đòi hỏi một phần thôi thúc. Nhưng chúng ta vừa thấy một người
thôi thúc “thuần túy” giống như một chong chóng trước gió, cho dù anh ta
có vẻ như hành động với một năng lực tự động. Vì thế, một hành động cũng
yêu cầu sự kềm hãm các thôi thúc đó (ức chế). Một hành động tự nhiên đòi
hỏi sự cân bằng giữa sự thôi thúc và ức chế. Nếu sự cân bằng bị gãy đi vì
một lý do nào đó, người ta sẽ rơi vào tình trạng ức chế quá mức hoặc thôi
thúc; và người ta sẽ tự động gặp tình trạng thiếu ý chí.
Tình trạng thiếu năng lực
Chúng ta đã xem xét rất kỹ sự mệt mỏi, và cả hai hậu quả của nó là
sự kiệt sức và sự cuồng động.
Người ta dễ nghiệm thấy sự kiệt sức gây ra tình trạng thiếu ý chí.
Một nhân cách bị suy yếu chỉ có thể xuất phát từ một ý chí yếu kém.
Còn cuồng động thì sao? Người ta có thể so sánh nó với sự thôi thúc
quá đáng. Người cuồng động không ngừng thực hiện nhiều hành vi, mà
không hề cảm thấy kiệt sức. Anh ta làm ra vẻ mình có nhiều sinh lực…
trong khi anh ta gần như cạn kiệt! Bị lệ thuộc một hệ thống thần kinh rối
loạn, người cuồng động xoay đủ mọi hướng. Như vậy, anh ta biểu hiện một
sinh lực giả tạo được cắt nghĩa bằng một ý chí giả hiệu. Giống người thôi
thúc, những hành vi của người cuồng động có vẻ tự động, nếu được quan sát
một cách hời hợt.
Tình trạng thiếu sinh lực cũng tạo ra cảm xúc, kích động. Những
người dễ bị kích động và xúc cảm tự động mất đi sự sáng suốt…và như vậy
các khả năng của họ. Họ bị lệ thuộc vào nhiều nhiễu loạn thần kinh như
chúng ta đã thấy trong mục “y học tâm thể”. Vỏ não của họ hoạt động
không tốt. Họ là chủ đề của những cơn bão nội tại thực thụ, mà cảm xúc của
họ phải gánh chịu hậu quả. Nếu họ phải có một quyết định, nó có thể nào
“một cách tự nguyện” không? Không. Họ bị thúc đẩy bởi các thôi thúc do
xúc cảm tạo ra…
