LỜI GIỚI THIỆU
Những trường đại học của tôi là tác phẩm đầu tiên M.Gorky viết trong
thời đại mới ‒ thời đại Xô viết. Gorky sáng tác Những trường đại học của
tôi chủ yếu vào năm 1922. Đây là tập cuối trong bộ ba tác phẩm tự thuật
của ông. Những trường đại học của tôi phản ánh cuộc sống của Gorky ở
Kazan (1884 ‒ 1888) và ở làng Krasnovidovo trên sông Volga (từ tháng 6
đến tháng 9 năm 1888).
Khác với Thời thơ ấu và Kiếm sống, Những trường đại học của tôi là
một tùy bút ghi nhanh. Có thể gọi Những trường đại học của tôi là một
phòng trưng bày các kiểu chân dung người Nga khác nhau. Nhân vật chính
liên kết những bức chân dung đó là Peskov, một chàng thanh niên đang đi
tìm chân lí của cuộc sống. Chủ động hoặc ngẫu nhiên do hoàn cảnh bắt
buộc, Peskov tiếp xúc với rất nhiều người, những cuộc gặp gỡ thường diễn
ra trong một khoảng thời gian ngắn. Có lẽ điều đó đã quyết định cách phác
họa nhân vật của Gorky trong Những trường đại học của tôi. Tuy rất ít
miêu tả vẻ bề ngoài, song những chi tiết miêu tả vô cùng sắc nét. Trong mỗi
bức chân dung, Gorky chỉ lựa chọn một số nét, nhưng là những nét tiêu
biểu; ông xếp đặt và làm sáng tỏ những nét ấy khiến cho mỗi hình ảnh trở
nên sinh động, tính cách và thế giới nội tâm của từng nhân vật đều nổi bật.
Tên gọi của cuốn sách ‒ Những trường đại học của tôi ‒ rất đáng chú ý.
Trường đại học là nơi người ta được học những kiến thức chuyên sâu về
một ngành khoa học. Gorky sử dụng số nhiều (“những trường đại học”) để
nhấn mạnh không phải chỉ có một trường mà có nhiều trường. “Những
trường đại học” này của Gorky là cuộc sống muôn màu muôn vẻ, hối hả,
phức tạp, rắc rối, có những sự kiện nặng nề, đôi khi kì quặc đến quái gở,
tươi vui cũng có, mà ảm đạm cũng có.
