Phía đông nam giáp biên giới Kazakhstan này là Tân Cương, tỉnh “bán
tự trị” bất kham của Trung Quốc, và dân cư ở đó là người Duy Ngô Nhĩ bản
địa theo Hồi giáo, họ nói thứ tiếng cùng ngữ hệ với tiếng Thổ Nhĩ Kỳ. Tân
Cương giáp biên giới với 8 quốc gia: Nga, Mông Cổ, Kazakhstan,
Kyrgyzstan, Tajikistan, Afghanistan, Pakistan và Ấn Độ.
Tân Cương đã từng và sẽ luôn có bất ổn. Người Duy Ngô Nhĩ đã hai
lần tuyên bố nhà nước độc lập “Đông Turkestan”, trong những năm 1930 và
những năm 1240. Họ chứng kiến sự sụp đổ của Đế quốc Nga dẫn đến hệ quả
là các nước láng giềng Xô viết cũ của họ ở vùng “Stan” trở thành các quốc
gia có chủ quyền. Họ được truyền cảm hứng bởi phong trào độc lập của Tây
Tạng, và hiện nay nhiều người đang kêu gọi tách khỏi Trung Quốc.
Cuộc bạo loạn giữa các sắc tộc bùng nổ trong năm 2009, dẫn đến hơn
hai trăm người chết. Bắc Kinh phản ứng theo ba cách: tàn nhẫn đàn áp
những người bất đồng, đổ tiền vào khu vực này, và vẫn tiếp tục ồ ạt đưa lao
động người Hán tới. Đối với Trung Quốc, Tân Cương quá quan trọng về mặt
chiến lược và vì vậy không thể cho phép phong trào đòi độc lập trỗi dậy:
Tân Cương không chỉ chia sẻ biên giới với tám quốc gia, do đó là vùng đệm
cho dải đất trung tâm, mà nó còn có dầu mỏ, và là nơi an toàn để bố trí các
địa điểm thử nghiệm vũ khí hạt nhân của Trung Quốc. Lãnh thổ này cũng là
con át chủ bài trong chiến lược kinh tế “Một vành đai, Một con đường”.
Thật kỳ quặc khi con đường này lại là đường biển - kiến tạo nên một tuyến
đường cao tốc trên biển để chuyên chở hàng hóa. Vành đai ở đây là “Vành
đai kinh tế kiểu Con đường Tơ lụa” - một tuyến đường bộ được hình thành
từ thời Con đường Tơ lụa ngày xưa, chạy thẳng qua Tân Cương đó sẽ nối
tiếp xuống phía nam tới cảng nước sâu khổng lồ mà Trung Quốc đang tiến
hành xây dựng tại Gwadar, Pakistan. Vào cuối năm 2015, Trung Quốc đã ký
một hợp đồng thuê cảng 40 năm. Hải cảng này là một phần trong biện pháp
mà theo đó “Vành đai và Con đường” sẽ được kết nối.
