cõi Niết Bàn, trên cả sự chết, nơi con người được cứu rỗi hoàn toàn, thoát
ra khỏi lòng ham muốn vị kỷ, và mỗi linh hồn đều hợp nhất quây quần
trong hoà bình thân ái của cõi vô vi.
Chủ thuyết của Phật Thích Ca, trong lúc chiếm ưu thế tốt đẹp, đã phải
đương đầu chống lại với khuôn khổ đời sống cũng như ý nghĩ của Ấn Độ
đương thời, trước khi chúng ta có thể xác định tầm quan trọng của đạo
Phật. Tôn giáo ngự trị miền Bắc Ấn Độ vào thời Phật Thích Ca là Ấn Độ
giáo, được người Bà La Môn truyền bá đầu tiên hay những giáo sĩ. Đối với
họ, đời sống căn bản là nghi lễ, chỉ biết trung thành tuân theo lời phát
nguyện, những luật lệ và quy chế mới có thể bảo đảm được đạo đức và thể
chất của con người. Đời sống được giảm thiểu trong một phương thức máy
móc, không thay đổi, không tiến bộ, giữ gìn đời sống khắc khổ theo kinh
Dharma. Xã hội bị chia ra làm bốn giai cấp, và sự phân chia được ấn định
từ thuở lọt lòng. Cho nên địa vị con người đóng khung bất di bất dịch, từ
khi mới sinh ra cho đến lúc nhắm mắt lìa đời. Sự cứng rắn phân chia giai
cấp trong xã hội Ấn Độ đã tạo nên, khiến cho giới quý tộc luôn luôn cố
gắng thống trị giai cấp bần cùng. Giai cấp hạ tiện này không có cơ hội để tự
bày tỏ tư tưởng. Bổn phận của họ là phải phục vụ và lệ thuộc hoàn toàn vào
giai cấp được đặc quyền, do đó chủ nghĩa định mạng đã được an bày. Chủ
nghĩa này là một thiệt thòi quá lớn, không mang lại cho đám đông dân
chúng bất hạnh, nghèo khổ, và ngăn cản không cho một tư tưởng tự do nào
được dịp phát triển. Tín điều chính của họ là lòng tin tưởng một cách mù
quáng, và hoàn toàn nô lệ theo ý muốn của các thần linh. Trong khi đó, tư
tưởng tôn giáo bắt nhịp cầu thông cảm giữa con người với con người,
không phân biệt giai cấp, làm phát triển tình tương giao của nhân loại lại
không được biết đến.
Một bức tranh u tối của đời sống thấp kém, tuyệt vọng bị bỏ rơi của đại
đa số quần chúng được phơi bày ra, khi Phật Thích Ca đi giảng đạo lý cho
dân chúng nghe. Phật Thích Ca đến với họ, không kêu gọi sự cảm động của
mọi người, nhưng Phật đến với họ bằng chính ngôn ngữ của họ, và những
điều giảng dạy của Phật đều đặt trên căn bản tình yêu thương, cũng như ôn
