Địa vị của chúng ta cũng phụ thuộc vào một chuỗi các điều kiện thuận
lợi, có thể tạm định nghĩa bằng từ vận may. Có thể chỉ đơn thuần là ta
may mắn được đặt vào đúng công việc, với đúng kỹ năng, vào đúng
thời điểm, thay vì vận rủi khước từ ta khỏi những lợi thế tương tự.
Nhưng viện đến may mắn như lời giải thích cho những gì xảy ra
trong cuộc đời ta, đáng tiếc thay, quả tình là không thể chấp nhận. Vào
thời kỹ nghệ ít phức tạp hơn, khi con người kính trọng quyền năng của
thần thánh và những tâm trạng không thể đoán định được của tự nhiên,
phần đông đều đồng tình rằng chúng ta không thể kiểm soát được các
sự kiện. Thói thường lòng biết ơn và sự oán trách được đặt ở ngưỡng
cửa của những tác nhân bên ngoài, tham chiếu đến sự can thiệp của
ma quỷ, yêu tinh, thần linh và Chúa trời. Chẳng hạn, trong suốt mạch
truyện của thiên sử thi Beowulf (khoảng năm 1100), ta đều thấy sự
thành công của con người phụ thuộc vào ý chí của Chúa Kitô. Khi mô
tả chiến thắng của mình trước mẹ của Grendel, bản thân Beowulf cũng
khẳng định “cuộc chiến lẽ ra đã chấm dứt ngay lập tức nếu Chúa
không bảo vệ ta.”
Tuy vậy, khi quyền năng kiểm soát và tiên liệu sự phản ứng của
môi trường quanh ta tăng lên, thì khái niệm của ta về vận may hay về
các vị hộ thần cũng dần mất hiệu nghiệm. Trong khi một vài người sẽ
thẳng thừng phủ nhận việc vận may vẫn còn đóng một vai trò lý thuyết
trong việc vạch ra đường hướng sự nghiệp, thực tế mà nói, sự đánh giá
quá trình thăng tiến của các cá nhân dựa trên giả định rằng các cá nhân
này có thể phải chịu trách nhiệm một cách đàng hoàng về lý lịch của
chính mình. Ta sẽ thấy ai đó tỏ ra khiêm nhường quá mức (thậm chí
đáng ngờ) nếu họ gán cho một thành tích cá nhân hay chuyên môn
bằng từ “nhờ vận may”, và nhất là ta sẽ thấy đáng thương xót nếu họ
đổ lỗi thất bại theo hướng ngược lại “vì vận rủi”. Những người chiến
thắng tự tạo ra may mắn cho chính mình, đấy chính là câu khẩu quyết
thời hiện đại - một cách ngôn hẳn sẽ làm rối trí những người La Mã cổ
