NHU CẦU YÊU VÀ KHAO KHÁT ĐỊA VỊ
1.
Mọi cuộc đời của người trưởng thành đều có thể được định rõ bằng hai
chuyện tình lớn. Chuyện đầu tiên, việc chúng ta truy tìm tình yêu nhục
dục, ai cũng biết và được nhắc đến nhiều, tính chất thất thường của nó
tạo chất liệu cho âm nhạc và văn chương, được xã hội chấp nhận và ca
tụng. Chuyện thứ hai, việc chúng ta truy tìm tình yêu từ thế giới, lại là
một giai thoại thầm kín và hổ thẹn hơn. Nếu được nhắc đến, thường sẽ
là những lời lẽ châm chọc và mỉa mai, tựa như một mối quan tâm chủ
yếu đến những tâm hồn đầy ghen tị hoặc kém cỏi, hoặc nếu không thì
động lực đến với địa vị chỉ được diễn giải theo một ý nghĩa kinh tế mà
thôi. Tuy vậy, câu chuyện tình thứ hai không vì thế mà kém mãnh liệt
hơn chuyện thứ nhất, nó không kém phức tạp, quan trọng hay phổ quát
hơn, và những trắc trở của nó cũng không kém đau đớn hơn. Có cả trái
tim tan vỡ nữa.
2.
Adam Smith viết, trong The Theory of Moral Sentiments
(Lý thuyết
về các tình cảm luân lý) (Edinburgh, 1759): “Mục đích của tất cả sự
cực nhọc và hối hả của thế giới này là gì? Mục tiêu của lòng tham và
khát vọng, của việc theo đuổi sự giàu sang, quyền lực và sự xuất
chúng là gì? Phải chăng là để được cung cấp những thứ thiết yếu của
tự nhiên? Mức lương của người lao động bình dân nhất cũng có thể có
được chúng. Vậy đâu là những lợi thế của mục đích lớn lao ấy trong
đời người, mà ta gọi là việc cải thiện hoàn cảnh của chúng ta?
“Được quan sát, được tham dự, được chú ý với niềm cảm thông,
sự hài lòng và chấp thuận, đều là những lợi thế mà chúng ta có thể
