biết Tô Định không thể nào để mẹ con mình sống yên ổn mới gửi lại trang
trại, cùng hai con và một số gia nhân thân tín tìm chốn ẩn náu.
* * *
Động Lão Mai nằm giữa một thung lũng lớn mùa xuân trắng hoa mai, mùa
hè vàng quả chín. Những quả mai vàng thơm mát rụng đầy đất đầy khe
chẳng ai buồn nhặt. Hơn ba chục nóc nhà sàn rải rác dọc một con suối lớn,
suốt ngày đón gió vì thung này nằm dọc hướng Đông Nam. Động Lão Mai
là một động lớn trong số 72 động của núi rừng Thiên Sớ, ở đây nhà nào
cũng có trâu đàn, nghé bầy, có gà đầy sân, lợn dăm bảy con thả rông quanh
nhà. Dân phát nương tra ngô và lúa. Vùng này có nhiều thú rừng nên trâu
không được thả xa, cho đeo mõ và thả gần động. Nhà nào cũng có nỏ và
giáo, mùa đông lấy da thú làm chiếu nằm. Dân động thật thà, hiếu khách
nhưng tính tình hung tợn, ưa sự đánh nhau với các động khác, thường chỉ vì
một con thú săn mà đến đổ máu. Con gái cũng phóng lao bắn nỏ như trai.
Chúa động Lão Mai là một nữ tù trưởng họ Hoàng, tuổi đã ngoài 60, người
ốm yếu, theo tục lệ chồng mất được cầm quyền thay chồng vì không có
con. Nữ chúa động tin cậy thương yêu ba mẹ con Bạch Thị Phương. Bà
nhận Hồ Đề và Hồ Hác làm con nuôi, giúp cho ba mẹ con và các gia nhân
một chiếc nhà sàn năm gian, lại cấp cho trâu, lợn làm vốn liếng.
Một hôm, bà Bạch Thị Phương đem việc lớn bàn với các con : " Chúng ta ở
đây là nơi hẻo lánh, giặc Hán không với tới, lại được dân tin yêu, đó cũng
là điều đáng mừng. Nhưng chúng ta đâu phải tìm chốn yên thân, mà phải
tính đến mưu đồ đại sự. Vậy các con có kế sách gì hay nói cho mẹ nghe ".
Hồ Hác hăng hái thưa : " Dân động đều thạo tên nỏ lại ưa sự đánh nhau. Ta
cứ kể rõ đại nghĩa cho họ rồi kéo quân lên đánh phá châu lỵ, kế bắt trói
ngay thằng châu úy lại, thế là các động đều quy phục theo ta. Việc lớn gì
chẳng thành ? ". Bà Bạch và Hồ Đề cười. Hồ Đề suy nghĩ một lúc rồi thưa
mẹ : " Em con nói cũng có phần đúng. Thế nào mà chả có lúc trói châu úy,
phá châu lỵ. Nhưng đó là việc về sau. Con nghĩ lúc này phải kết giao hào
kiệt, xây dựng nghĩa quân, không biết ý mẹ thế nào ? ". Bà mẹ nói : " YÙ
