Cuối năm 1962, Nhu triển khai “quốc sách ấp chiến lược” trên toàn miền
và xây dựng được khoảng 3.700 ấp chiến lược. Kế hoạch ấp chiến lược của
Nhu cực kỳ nguy hiểm, đe dọa đẩy những chiến sĩ giải phóng ra khỏi
những vùng căn cứ.
Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam kịp thời phát động một phong trào
đấu tranh phá ấp chiến lược trên toàn miền. Gần 20 triệu lượt người đã
tham gia vào cuộc đã tranh này dưới nhiều hình thức. Quân và dân ta đã
tiến công phá hàng ngàn ấp chiến lược. Ta phá, địch xây lại, ta lại phá.
Trong năm 1962, ta đã phá hoàn toàn trên 300 ấp chiến lược và biến một
phần ba số đó thành những làng chiến dấu. Bộ dội giải phóng cũng mở
hàng ngàn trận đánh, tiêu diệt trên 100 đồn bót, bắn rơi hơn 60 máy bay
dịch, phần lớn là trực thăng.
Cuộc đấu tranh vũ trang của ta phát triển mạnh, nhưng những cố gắng
chiến tranh mới của địch cũng gây cho ta rất nhiều khó khăn.
Mở đầu năm 1963, ngày 2 tháng Giêng, một tiếng sét giáng xuống đầu chế
độ Diệm.
Quân ngụy được tin có khoảng 200 chiến sĩ Quân giải phóng đóng trong
một ấp nhỏ, đã được xây dựng thành làng chiến đấu. Chúng tập trung 2000
quân với máy bay trực thăng, trọng pháo, chiến xa, xe lội nước và tàu chiến
quyết tâm giành một thắng lợi vang dội để gây thanh thế. Nhưng trận đánh
đã thất bại hoàn toàn. Trên 400 lính, có cả quân Mỹ bị tiêu diệt, 19 trực
thăng bị bắn rơi và 3 xe bọc thép bị phá hủy. Cái ấp nhỏ những mấy ai biết
đến, đã đi vào lịch sử chiến tranh của nhân dân ta với tên “trận Ấp Bắc”.
Diệm và Nhu rất rầu lòng vì thất bại này. Những thiệt hại của quân ngụy
trong trận Ấp Bác không quá lớn, nhưng đây lại là sự thất bại của chiến
thuật trực thăng vận và thiết xa vận, đã được các cố vấn Mỹ coi như những
lá chủ bài để quyết định chiến trường. Thất bại của quân ngụy ở Ấp Bắc
còn báo hiệu sự phá sản của chiến lược chiến tranh đặc biệt. Nhu biết là nó
sẽ lại khơi bùng lên ngọn lửa chống anh em mình thời gian qua đã lụi đi,
nhưng than hồng vẫn còn cháy đỏ.
Phản ứng của giới cầm quyền Mỹ với trận Ấp Bắc khá đặc biệt. Mansfield,
lãnh tụ đảng Dân chủ đang cầm quyền, khi nghe tin đã thốt lên: “Ấp chiến