đề nghị của tôi về việc viết sách về cuộc đời ông. Ẩn luôn bảo rằng ông là
một nhà cách mạng gặp may. Còn tôi là một nhà sử học may mắn! Lòng
kính trọng của tôi đối với Phạm Xuân Ẩn xuất phát từ cảm quan ban đầu
của tôi rằng ông là một con người rất quan tâm tới người khác, quan tâm tới
bạn bè và hai đất nước - Việt Nam và Mỹ. Ông là một người thiện tâm và
có trái tim lớn.
- Nhưng mà việc gọi một sĩ quan tình báo đầy công trạng của “phía
bên kia” là Điệp viên hoàn hảo có phải là điều khó khăn? Làm sao để người
Mỹ có thể viết về “kẻ thù” (không chỉ Phạm Xuân Ẩn mà còn nhiều trường
hợp khác) với lời văn đầy trân trọng như vậy?
Chiến tranh đã kết thúc, những lời nói dối và lừa gạt đã làm nổ ra cuộc
chiến cũng không còn. Là một nhà sử học, tôi không muốn khơi lại cuộc
chiến ấy một lần nữa hoặc hủy hoại danh tiếng một ai đó. Nhiều bạn đọc
của tôi đã biết, cũng tương tự Phạm Xuân Ẩn, tôi yêu cả hai đất nước, Mỹ
và Việt Nam. Tôi đã tìm hiểu để biết được rất nhiều điều về cuộc chiến và
về nền hòa bình từ những bạn bè người Việt Nam của tôi, đến mức họ
thường đùa rằng kiếp trước tôi là người Việt. Có lẽ Phạm Xuân Ẩn và tôi đã
tìm thấy ở nhau những điểm tương đồng. Tôi là người Mỹ, nhưng nhân dân
Việt Nam chưa bao giờ là kẻ thù của tôi; tương tự, nhân dân Mỹ chưa bao
giờ là kè thù của Phạm Xuân Ẩn. Đó là cuộc chiến tranh mà lẽ ra người Mỹ
chớ nên can dự vào. Tương lai Việt Nam phải do người Việt Nam quyết
định.
- Về Phạm Xuân Ẩn, ông ấy có điểm gì khác biệt so với các đồng đội
trong lưới tình báo H.63? Và so với các điệp viên bậc thầy khác thì thế nào?
Phạm Xuân Ẩn khác biệt vì trong thời gian làm nhiệm vụ, ông đã được
cử tới Mỹ học. Đó là người duy nhất được cử sang Mỹ. Tôi đã gặp nhiều
thành viên của lưới H.63 và họ có điểm chung với Phạm Xuân Ẩn, đó là
lòng yêu nước mãnh liệt. Họ muốn có một đất nước Việt Nam thống nhất và
không có sự hiện diện của quân đội nước ngoài. Khi Ẩn trở về Việt Nam để
làm nhiệm vụ, cả mạng lưới đã bảo vệ ông, nhiều người chết khi làm công
việc đó. Tất cả đều biết rõ tầm quan trọng của sứ mệnh mà Phạm Xuân Ẩn
lãnh nhận và tất cả đều hết mình bảo vệ ông. Tôi ngưỡng mộ tất cả họ.
