bên trong các hạn định và vùng vấn đề mà nó biết, tương tự như nước trong
hồ ở sườn núi không thể tìm thấy giá trị thấp nhất có thể mà chỉ là giá trị
thấp nhất trong phạm vi hạn định cho nó.
Để hiểu được vấn đề về tối ưu hóa trong hạn định, hãy hình dung bạn được
giao cho ba chiếc bánh xe và yêu cầu phải tạo ra phương tiện ổn định và tốt
nhất. Sau nhiều lần thử đi thử lại đủ các cách bố trí bánh xe, bạn tìm ra một
kết cấu giống chiếc xe ba bánh. Đó là kết cấu ba bánh tối ưu.
Tối ưu hóa định hướng theo dữ liệu có thể thực hiện hình thức cải tiến lặp
lại này. Cái nó không làm được là bảo bạn “Anh biết không? Bốn bánh có
khi còn tốt hơn nhiều!” Toán học giỏi trong việc tối ưu hóa một hệ thống đã
biết; con người lại giỏi trong việc tìm kiếm hệ thống mới. Nói cách khác, sự
thay đổi ưu tiên cực đại địa phương; sự đổi mới ưu tiên đột phá toàn cầu.
Trong cuốn River Out Of Eden (Dòng sông trôi khuất địa đàng) (Basic
Books), Richard Dawkins sử dụng hình tượng một con sông đang chảy để
mô tả sự tiến hóa. Theo ông giải thích thì tiến hóa có thể tạo ra con mắt.
Thực tế thì tiến hóa có thể tạo ra hàng loạt phiên bản mắt cho côn trùng, loài
tám chân, con người, đại bàng và cá voi. Cái tiến hóa không làm được là đi
ngược lại: khi bạn đã có con mắt hữu hiệu thì đột biến nhỏ thường không tạo
ra sự phát triển. Con người sẽ không cải tiến mắt đại bàng vì các bước trung
gian đều dẫn đến kết quả thị lực kém.
Tối ưu hóa hoàn toàn bằng máy móc cũng có những hạn chế tương tự tiến
hóa. Nếu tối ưu hóa hướng tới cực đại địa phương thì bạn có thể đang bỏ lỡ
một cơ hội to lớn và quan trọng hơn. Việc bạn phải làm là giống như một
nhà thiết kế thông minh trước sự phát triển của dữ liệu.
Nhiều nhà sáng lập công ty khởi nghiệp mà chúng tôi đã nói chuyện thường
hoài nghi về việc để công việc kinh doanh phản ánh chỉ qua những con số.
Họ muốn tin vào linh cảm của mình. Họ không dễ dãi trước việc công ty
được tối ưu hóa mà thiếu đi “linh hồn” con người, và họ nhìn thấy nhu cầu
