PHẬT GIÁO NGUYÊN THỦY VIỆT NAM TRONG CUỘC VẬN ĐỘNG 1963
73
cấp trị sự Phật giáo Đà Nẵng tranh đấu đòi bình đẳng và tự do tín
ngưỡng tôn giáo.
5
Ngày 18-12-1957, chính quyền Sài Gòn cho phép Giáo hội Tăng
già Nguyên thủy Việt Nam được hoạt động công khai, Ban Chưởng
quản Lâm Thời “…mở Đại hội Khoáng Đại lần thứ nhất bầu Tăng
thống và Ban Chưởng quản chính thức cho Giáo hội Tăng già Nguyên
thủy Việt Nam vào năm 1958. Kết quả là chư Tăng đã suy tôn Thiền sư
Hộ Tông làm Tăng thống nhiệm kỳ đầu tiên cùng với thành phần Ban
Chưởng quản niên khóa 1958-1961… Giáo hội sinh hoạt theo điều lệ
gồm 8 chương và 29 điều”.
6
Sau khi Giáo hội Tăng già Nguyên thủy
Việt Nam có tư cách pháp nhân pháp lý, được công nhận ngày 18-
12-1957 bởi chính quyền lúc bấy giờ, nhiều cơ sở tự viện ngày càng
được xây dựng thêm như: Tỳ khưu Thiện Luật tạo lập chùa Pháp
Quang năm 1958 (nay 414/17 Nơ Trang Long, Phường 3, Quận
Bình Thạnh, Thành Phố Hồ Chí Minh), chùa mở Phật học viện
trang bị cho chư Tăng có pháp học pháp hành và Tỳ khưu Hộ Giác
đảm nhiệm Viện trưởng. Năm 1963, Viện trưởng, Tỳ khưu Hộ Giác
cùng các Tăng sinh tại Phật học viện tranh đấu cho tự do tôn giáo.
7
Sa môn Thích Thiện Hoa khẳng định: “Pháp nạn năm 1963, Phật
giáo Nam tông Việt Nam đóng góp rất tích cực cho Đạo pháp”.
8
Tiến sĩ Nguyễn Quốc Tuấn (Viện Nghiên cứu Tôn giáo) kết
luận trong tác phẩm “Đặc điểm và vai trò của Phật giáo Việt Nam thế
kỷ XX, trang 252” như sau: “Như vậy ta có thể đưa ra khẳng định rằng
Phật giáo đã làm tốt và trọn vẹn phận sự đối với tổ quốc và dân tộc khi
đã đi đến cùng của cuộc kháng chiến chống ngoại xâm”.
9
5. Nam Thanh (1964), Cuộc đấu tranh Phật giáo Việt Nam, Viện Hóa Đạo, Sài Gòn, tr. 2; TTLTQG II phủ
Tổng Thống đệ I CH, ký hiệu tài liệu 8527.
6. Thiện Minh (1997), “Lịch sử Phật giáo Nam tông Việt Nam”, bản in nội bộ.
7. Thích Đồng Bổn (1995), Tiểu sử danh tăng Việt Nam thế kỷ XX, T1, NXB TP.HCM, tr. 632;
Thích Đồng Bổn (2001), Tiểu sử danh tăng Việt Nam thế kỷ XX, T2, NXB TP.HCM, tr. 302.
8. Thích Thiện Hoa (1970), “50 năm chấn hưng Phật giáo”, tập I, Viện Hóa Đạo XB, Sài Gòn, tr. 62.
9. Nguyễn Quốc Tuấn (2006), Đặc điểm và vai trò của Phật giáo Việt Nam thế kỷ XX, NXB Từ Điển
Bách Khoa, Hà Nội, tr. 252.
