Đặng Phùng Quân
Phê phán hệ tư tưởng Mác-xít
Bạt - Thay lời kết
Phê phán hệ tư tưởng Mác xít là một chương của dự án Cơ sở tư tưởng thời
quá độ. Song khi triển khai vấn đề, chương sách này đã vượt khuôn khổ vì
không thể chỉ giới hạn vào mặt nhận thức luận. Do đó hình thành ra quyển
sách - không nhằm đóng góp vào thư tịch về chủ nghĩa cộng sản, mà chủ
yếu nhằm thảo luận vấn đề cơ sở tư tưởng của thời đại.
Phê phán tự nó là một vận động hủy tạo, nhằm tháo gỡ những khúc mắc
trên những chặng đường hành trạng - nhưng tự nó không xây dựng một
kiến trúc mới. Phê phán hệ tư tưởng trong toàn bộ chủ nghĩa Mác chỉ ra
những tồn tại và hủy diệt của một lý luận có toan tính thủ tiêu một thế giới,
một nhân loại và một văn hóa cũ để xây dựng nên những cái mới, khi lý
luận ấy có quyền lực trong tay. Cho nên sẽ không xét đến từng xu hướng
Mác xít, cũng như những tương quan đối chiếu chủ nghĩa Mác với những
tư trào chế ngự thế kỷ vừa qua như hiện tượng luận, cấu trúc luận, thuyết
hủy tạo, triết học phân tích, chủ nghĩa thực chứng...
Phê phán hệ tư tưởng Mác xít nhằm định vị sự phát triển và thất bại của
chủ nghĩa ở chung cuộc cùng với sự cáo chung của chế độ đã phân hóa thế
giới thành hai văn hóa, hai ngôn ngữ. Sự thống trị của một bóng ma không
thể phục sinh trên con đường quyền lực tư tưởng.
Đan cử một ví dụ: Quan điểm của một người Mác xít vào 1979: Đa số
những triết gia Mác xít coi đối thoại giữa những hệ tư tưởng đối lập có thể
khả hữu, nhưng từ chối xây dựng đối thoại này quay về chủ nghĩa nhân bản
trừu tượng. Trong quan điểm của họ, một cuộc đối thoại như thế dường như
không thể loại bỏ đấu tranh ý thức hệ; mà nó chính là một hình thái đặc thù
của cuộc đấu tranh ấy.(Xem "Chủ nghĩa Mác và những tranh luận về chủ
nghĩa nhân bản" của T.I.Oiserman, trong Paul Ricoeur, Main Trends in
