truyền thống cho rằng trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta tính toán giá trị
của tất cả các lựa chọn và sau đó đi theo hướng hành động tốt nhất. Chuyện
gì sẽ xảy ra nếu chúng ta mắc lỗi và làm điều gì đó phi lý trí? Kinh tế học
truyền thống đưa ra câu trả lời : “Các lực lượng thị trường” sẽ lao nhanh
vào chúng ta và ngay lập tức đặt chúng ta trở 1ại con đường đúng đắn và lý
trí. Trên cơ sở đó, đã có rất nhiều thế hệ các nhà kinh tế học từ thời Adam
Smith có thể phát triển các kết luận có ảnh hưởng sâu rộng về mọi mặt : từ
thuế và các chính sách chăm sóc sức khỏe đến việc định giá hàng hóa và
dịch vụ.
Nhưng như cuốn sách chỉ ra, chúng ta thật sự cách xa hơn nhiều so với
vị thế của lý thuyết kinh tế học chuẩn thừa nhận. Ngoài ra, các hành vi phi
lý trí của chúng ta không hề ngẫu nhiên hay vô nghĩa. Chúng có tính hệ
thống và hoàn toàn có thể dự đoán được. Vì thế, điều chỉnh kinh tế học
chuẩn để tách nó ra khỏi tâm lý học ngây thơ (thường thất bại trong các thử
thách của lý trí, sự tự xem xét bản thân, và quan trọng nhất là kiểm tra bằng
kinh nghiệm) là rất ý nghĩa. Đây chính xác là những gì lĩnh vực kinh tế học
hành vi và cuốn sách cố gắng đạt được.
Các bạn sẽ thấy trong các trang tiếp theo, mỗi chương của cuốn sách
đều dựa trên các thí nghiệm tôi đã tiến hành cùng một số đồng nghiệp tuyệt
vời. Tại sao lại là thí nghiệm? Cuộc sống vốn phức tạp, với nhiều nhân tố
thường xuyên tác động đến chúng ta. Vì vậy, chúng ta khó có thể hình dung
chính xác mỗi lực lượng này sẽ ảnh hưởng tới hành vi của chúng ta như thế
nào. Với các nhà nghiên cứu thuộc lĩnh vực khoa học xã hội, thí nghiệm
giống như kính hiển vi hoặc ánh sáng hoạt nghiệm. Chúng làm chậm hành
vi của con người, tái hiện các sự kiện theo từng khuôn bình, tách biệt các
nhân tố riêng lẻ, và kiểm tra chi tiết các nhân tố đó. Chúng cho phép chúng
ta kiểm tra trực tiếp và không nhầm lẫn về những điều thôi thúc chúng ta
lựa chọn.
Đồng thời, tôi muốn bạn nghĩ về các thí nghiệm như một sự minh họa
cho nguyên tắc chung, đem lại cái nhìn thấu suốt về cách chúng ta nghĩ và
cách chúng ta ra quyết định - không chỉ trong bối cảnh của một thí nghiệm
