Bóng chiều chói rạng phố lầu ai ?
Ước chi nay có Trần hưng Đạo,
Lập lại Đằng Giang trận thứ hai.
Đến Đà Nẵng, tiên sinh tìm nhà ông Châu Chế, Châu Chế tức Châu
Thành, người làng Nại Hiên, huyện Hòa Vang, một nhà cựu học, tính cương
trực và liêm khiết, lại hiếu hữu ít ai bì. Khi Pháp đóng tòa đại sứ tại Đà
Nẵng nhiều lần mời ông ra giúp việc, nhưng ông cố từ để ở nhà phụng
dưỡng mẹ già. Ông lại là bạn thân với ông chủ tiệm đĩ
Nhựt Bản. Tiên sinh
muốn nhờ ông này giới thiệu với ông chủ người Nhật ấy để tìm kế hoạch
Đông du.
Khi tiên sinh gặp được ông chủ ấy, hai người bút đàm ý hiệp tâm đầu.
Tiên sinh có tặng ông ấy mấy câu đối : Quốc dân trách nhiệm, nhơn các tận
nhất phân, hoàn vất thất phu, thất phụ ? Thế giới phong trào, thiên tảo khai
tam đảo, ninh vong đồng chủng, đồng văn.
Dịch : Quốc dân gánh vác, ai cũng có một phần kể chi là trai gái. Thế
giới mở mang, trời đã khai ba đảo, nở quên một giống, một giòng.
Ông chủ ấy khen thưởng và gởi câu đối ấy về nước để làm kỷ niệm.
Tiên sinh tới lui thân mật, nên trong sự Đông độ, ông chủ ấy là tay đắc lực.
Sau đó, tiên sinh đi tìm ông Lê bá Trinh để làm việc. Cụ Lê bá Trinh
người làng Hải Châu (Đà Nẵng) đậu cử nhân khoa canh tý (1900). Thi hội
chỉ được đủ phân số bổ dụng, nhưng cụ không muốn xuất sĩ, làm cái nhà
nhỏ ở chân núi Hành Sơn (Non nước), tát nước, cày ruộng để sanh nhai. Vì
là bạn thân của tiên sinh, nên khi đến nhà, hai người đàm bạc tương tao,
hàn huyên lịch sự. Tiên sinh tặng cụ cử một câu đối :
Hoàn hải sơ khai thiên cổ nhan,
Cố nhân do ngọa Ngũ hành Sơn.
Dịch :
Trời mới đã ra mới thế giới
Bạn xưa còn núp núi Hành sơn,
