tự bỏ tiền riêng đóng góp cho trường. Nhờ vậy, chúng tôi có thể duy trì
được hoạt động của trường trong khi không hề có vốn ban đầu.
Trên thực tế, khi chia tiền lương hàng tháng, bao giờ cũng xảy ra những
tranh cãi giữa các giáo viên, nghĩa là tranh nhau về phần tiền ít hay nhiều.
Một người bảo: “Tớ không thể nhận nhiều thế này được. Cậu nhận ít hơn tớ
còn gì?”. Còn người kia đáp lại: “Không phải thế! Tớ nhận như thế là quá
đủ rồi!”. Bao giờ cũng có chuyện tranh cãi như vậy. Tôi đứng cạnh đó bảo:
“Các cậu lại bắt đầu đấy à? Cứ chia đại khái thôi. Dù sao thì cũng không
đủ, nhưng thôi cứ chia cho cẩn thận. Chuyện đâu có đáng để tranh cãi như
thế?”. Lần nào chuyện đó cũng làm tôi buồn cười. Việc phát triển trường
Keiō-gijuku là do các giáo viên luôn coi đó là của mình và hết sức có trách
nhiệm, chứ không phải sức của mình tôi mà có thể đảm đương được. Tôi
theo chủ nghĩa phóng nhiệm, tức là cho rằng, không nên có trách nhiệm,
tận tụy chăm sóc quá, ai làm việc gì phải để họ tự lập làm việc ấy.
Sau đó, thời thế cũng dần đổi thay. Trường thu được tiền để duy trì, tổ chức
chiêu sinh và cứ như vậy hàng năm thu được nhiều hơn, nhưng tôi không
hề động chạm đến tiền đó, mà phó thác cả cho các giáo viên trẻ, vốn là học
sinh cũ của trường.
