đi vào.
- Cái gì đấy? Anh ta đã cho cậu cái nầy đấy à? - Người nữ hộ lý to lớn, hiền
hậu bước vào, vừa cúi xuống tấm ảnh, vừa hỏi nàng. - Có phải cậu đấy
không?
- Còn ai nữa? - Maxlova vừa nói vừa nhìn bạn mỉm cười.
- Thế đây là ai? Anneta chứ gì! Và đây là mẹ anh ta?
- Cô anh ta đấy. Thế cậu không nhận ra đây là mình à? - Maxlova hỏi.
- Nhận ra thế nào được? Không tài nào? Gương mặt cậu bây giờ nom khác
hẳn. Chắc ít nhất cũng phải mười năm rồi.
- Không phải kể năm mà là cả một đời người, - Maxlova nói, vẻ tươi tỉnh
trên gương mặt nầy bỗng biến mất, mắt nàng buồn thiu và một nếp nhăn
hằn sâu giữa hai hàng lông mày.
- Dù sao đi nữa thì cuộc sống ở đấy cũng không vất vả.
- Không vất vả, - Maxlova nhắc lại, đôi mắt nhắm nghiền, đầu lắc lắc. - Tệ
hơn là ở tù khổ sai.
- Tại sao thế?
- Là vì cứ tám giờ tối đến bốn giờ sáng và ngày nào cũng thế.
- Nhưng tại sao các cậu không bỏ mà đi?
- Bỏ đi? Cũng muốn đấy, nhưng không được. Thôi, nói đến làm gì! -
Maxlova vùng đứng dậy, ném tấm ảnh vào trong ngăn kéo chiếc bàn con,
và cố cầm những giọt nước mắt uất hận, nàng chạy ra ngoài hành lang, kéo
dập cánh cửa lại.
Trong khi nhìn tấm ảnh, nàng cảm thấy mình trẻ lại như hồi chụp ảnh và
mơ màng nghĩ đến hạnh phúc lúc bấy giờ, cũng như giờ đây, nàng có thể
hưởng cùng Nekhliudov. Nhưng những lời người bạn gái đã nhắc nàng nhớ
lại con người nàng hiện nay và con người nàng trước kia, hồi ở "đấy", nhớ
lại tốt cả những nỗi ghê tởm của cuộc sống đó, nỗi ghê tởm mà trước kia
nàng chỉ cảm thấy một cách mơ hồ, không bao giờ dám để cho mình nhận
thấy rõ ràng.
Chỉ bây giờ nàng mới nhớ lại như hiện lên trước mắt, tất cả những đêm
kinh khủng đó, nhất là cái đêm hội giả trang nàng đợi một anh sinh viên đã
hứa chuộc nàng ra khỏi tay mụ đầu. Nàng nhớ lại lúc ấy nàng vận chiếc áo