Lev Tolstoy
PHỤC SINH
Dịch giả : Vũ Đình Phòng, Phùng Uông
Chương 116
Tuy tất cả những người làm cách mạng đều rất trọng Novotvrov và tuy anh
là người học rộng biết nhiều, Nekhliudov vẫn liệt anh ta vào loại những
người cách mạng so với những người cách mạng ở dưới mức trung bình, về
mặt đạo đức thì còn hết sức thấp hơn.
Khả năng trí tuệ của con người nầy con tử số trong một phân số - thì lớn
đấy; nhưng quan niệm của anh ta về bản thân mình - con mẫu số - lại vô
cùng lớn hơn, và từ lâu vượt quá xa những khả năng trí tuệ của anh về mặt
tinh thần anh ta hoàn toàn trái ngược với Ximonxon. Ximonxon thuộc loại
người có tính cách đàn ông là chủ yếu, hành động của họ xuốt phát từ lý trí,
và do lý trí quyết định. Trái lại, Novotvorov thuộc về loại người có tính
cách đàn bà, hoạt động lý trí của họ một phần nhằm đạt được những mục
đích do tình cảm đề ra, một phần để biện bạch cho những hành động làm
theo tình cảm.
Tuy Novotvorov có thể giải thích toàn bộ hoạt động cách mạng của anh ta
bằng những lý lẽ hùng hồn làm cho người khác phải tin, nhưng đối với
Nekhliudov thì cái gốc của những hoạt động đó chỉ là lòng hiếu thắng, lòng
ham muốn địa vị hơn người. Hồi còn đi học, cái tài thâu nhận tư tưởng của
người khác và truyền đạt nó lại được rõ ràng, trong giới học sinh và giáo
viên ở các trường trung học, cao đẳng, đại học - là những nơi mà cái tài nầy
được đánh giá cao - đã giúp anh ta chiếm được địa vị hơn người và anh ta
đã mãn nguyện. Nhưng đến khi anh ta học xong và tất nghiệp rồi, cái địa vị
cao đó không còn nữa, thì - theo như lời Krinxov là người không ưa anh kể
lại thốt nhiên, anh ta thay: đổi hẳn quan niệm để lại chiếm một địa vị cao
trong một giới khác, và từ một phần tử ôn hoà của phái tự do, anh ta trở
thành một phần tử tích cực một đảng viên đảng Ý Dân. Vì trong bản chất
anh ta thiếu những phẩm chất đạo dức và thẩm mỹ khiến con người biết
phân vân, do dự, nên anh ta chiếm ngay được một địa vị trong giới cách
