Tóm lại, từ nghệ sĩ cho đến những người lao động thủ công đều có thể
chứng minh cho điều này. Mỗi một người đều cần thông qua luyện tập nhiều
lần mới có thể nắm vững được kĩ năng. Việc học tập liên quan đến huấn
luyện cảm giác cần phải được tiến hành khi trẻ đã lớn một chút. Ví dụ như
cần phải học cách dùng xúc giác để phân biệt sợi thì mới có thể trở thành
người thợ dệt vải lành nghề; phải rèn luyện thị giác cho thật nhạy bén, nhất
là phân biệt màu sắc, phân biệt được rõ ràng từng chi tiếtgặp phải thì mới có
thể làm tốt được công việc của người thợ dệt và thợ thêu.
Điều cần làm rõ cuối cùng là: muốn học được một nghề thủ công, nhất là
tuyệt kĩ của nghề ấy hoặc một lĩnh vực nghệ thuật nào đó, mỗi người đều
cần nâng cao năng lực cảm giác của mình, đồng thời cần nâng cao khả năng
linh hoạt của đôi tay, mà sự linh hoạt của đôi tay lại được phát triển trên cơ
sở độ nhanh nhạy của xúc giác.
Nếu như đợi tới khi kết thúc thời kì dậy thì mới huấn luyện thì sẽ rất khó
để đạt được sự phát triển và hoàn thiện của kĩ năng này. Để dễ dàng có được
bí quyết về một kĩ năng nào đó thì chúng ta cần phải triển khai huấn luyện
cho trẻ em đang ở giai đoạn 3 – 6 tuổi. Trong thời gian này, năng lực cảm
giác và hoạt động đã có sẵn cơ sở sinh lí để phát triển một cách tự chủ.
Nguyên tắc này không chỉ phù hợp với lao động thủ công mà còn phù hợp
cả với hoạt động thực tiễn của những nghề nghiệp có yêu cầu cao hơn.
Chuyên ngành Y học cũng như vậy. Một sinh viên Y khoa, sở dĩ cần phải
học những kiến thức lí luận về mạch là để có thể nhận ra được các triệu
chứng lâm sàng của bệnh tật khi thực tế tiếp xúc với người bệnh. Nhưng nếu
như ngón tay của anh ta không thể cảm nhận được nhịp tim của người bệnh,
thì những gì anh ta suy nghĩ và học được trước đây cũng sẽ hoá thành công
cốc. Anh ta đã thiếu mất yếu tố cần thiết đối với người làm ngành y, đó là
khả năng thông qua sự kích thích của các giác quan để chẩn đoán tình hình
bệnh tật. Khả năng nhận biết nhịp đập của tim cũng quan trọng như vậy. Có
những sinh viên có lẽ cũng nắm được kiến thức lí luận liên quan, nhưng
trong quá trình thao tác thực tế lại không thể dùng tai nghe để nghe được
nhịp tim. Cũng có người không thể dùng tay của mình để cảm nhận được
