Q1 - ANH HÙNG LĨNH NAM - Trang 230

luôn cử tôi đi trong phái đoàn với chức vụ cố vấn, làm việc tại Việt-Nam.
Trong những lần về như vậy, tôi lại dẫn các bạn Pháp thăm di tích lịch sử
Việt-Nam. Di tích về An Dương vương là một. Tôi đã tìm ra được hai đền
chính thờ ngài và các anh hùng thời Âu-lạc.
Đền thứ nhất tại xã Cổ-loa. Nói ra thực buồn, tôi nghiên cứu tất cả các tours
mà những công ty du lịch lớn như Việt-Nam tourist, Sai-gòn tourist quảng
cáo bán ở hải ngoại, dĩ chí những tours ngắn do những công ty nhỏ trong
nước cũng... giống nhau: Không có tours nào giới thiệu Cổ-loa cả. Ngay
một số tài xế của các công ty cho thuê xe, khi nói đến Cổ-loa, họ cũng phải
hỏi thăm đường. Công ty duy nhất, là công ty Nghi-tàm, có thể cung cấp
cho tôi một tài xế, tuy lớn tuổi, nhưng anh ấy biết đường đi tất cả những di
tích. Tên anh là Toản. Sau gần một tháng đi thăm, lúc từ biệt, chúng tôi
tặng anh một số tiền ngang với số tiền mà chúng tôi trả cho công ty. Anh
ngạc nhiên vô cùng. Trong tất cả các di tích mà tôi dẫn người Pháp đi thăm,
họ thích nhất Cổ-loa.
Tại Cổ-loa, có miếu thờ An Dương vương. Miếu được xếp hạng Di tích
lịch sử văn hóa, nên được giữ gìn khá cẩn thận. Miếu dựng trên kinh đô cũ
của Âu-lạc ở Phong-khê, nay là xã Cổ-loa, huyện Đông-anh, Hà-nội. Gọi là
miếu, chứ thực sự đây là khu đền đài khá lớn. Khu này chia làm hai: Một là
những nhà bia, tiếc rằng bia bị đục mất nhiều chữ, thành ra tôi không thể
chép lại đầy đủ. Hai là đền thờ. Gian nhà được gọi là Ngự-triều di quy rất
đẹp, rất rộng. Phía sau có tượng thờ Mỵ Châu. Tượng chỉ có thân mà không
có đầu, vì đầu bị... An-Dương vương chặt mất. Trên tường treo bức hoành
phi có viết bài thơ của Chu Mạnh Trinh, chữ còn đầy đủ:
Lang quân tình trọng, phụ ân thâm,
Bất bạch kỳ oan trực đáo kim,
Cơ trảo vô linh, qui diệc khứ,
Minh châu hữu lệ bạng do trầm.
Hoang bi cổ mộc, thiên niên quốc,
Bích hải giao thiên nhất phiến tâm,
Tịch mịch tiến triều cung ngoại miếu,
Đỗ quyên đề đoạn, nguyệt âm âm.