nghiệm, lấy bản thân mình tìm hiểu vấn đề.
Nhưng mấy ông thẩm vấn viên sức mấy dám. Từ cán bộ hạng chót tới các
ông lớn cỡ Abakumov, Beria có ông nào dám thử đóng vai thằng tù trong
một giờ, chịu thử nằm cát-xô suy ngẫm bao giờ?
Nghề của họ là một nghề đặc biệt, không cần giáo dục hay văn hoá. Hai thứ
đó không có. Nghề của họ không đòi hỏi lý luận, suy nghĩ sâu xa. Họ
không suy nghĩ. Nghề của họ chỉ cần nhắm mắt thi hành chỉ thị và đánh
đập, hành hạ không nương tay. Quả thực họ đã làm đúng vậy. Nhân danh
những người từng lọt vào tay họ, chúng tôi quả thực đã nghẹt thở mỗi khi
nhớ tới đám người vô hồn, không tim chối bỏ hết tình cảm con người.
Người ngoài có thể không hay nhưng dân trong nghề như họ làm gì chẳng
biết bộ máy chế tạo, dựng đứng ra hồ sơ? Trừ những phiên khai hội, hiển
nhiên họ chẳng thể nghĩ, chẳng thể bảo nhau là công tác của họ nhằm điều
tra cho ra những thằng trọng phạm! Nhưng nghề nghiệp của họ là ngày này
sang ngày khác, hết trang này sang trang khác chế tạo ra những hồ sơ phạm
tội. Nghề nghiệp của họ bản chất quả không khác bọn trộm cướp, lưu manh
hạng bét là bọn blatnye mà khẩu hiệu ruột là: "Nay anh mai tôi, chúng ta
như nhau".
Họ biết là nghề của họ quanh năm chế tạo, nhưng làm thì họ vẫn làm.
Muốn làm thì một là họ tự bắt buộc phải không suy nghĩ (dù làm người mà
không suy nghĩ là chối bỏ quyền làm người), hai là chấp nhận như một
chuyện bắt buộc phải làm, cấp trên của họ đã cho chỉ thị là phải đúng.
Thì bọn Quốc xã cũng đã từng lý luận như vậy
.
Có người làm chỉ vì Đảng, vì lý thuyết Sắt Đá. Chẳng hạn như ông thẩm
vấn viên ở Orotukan bị hạ tầng công tác, đổi đi Kolyma năm 1938. Thấy gã
phạm nhân tên Lurye, nguyên Giám đốc Khu Kỹ nghệ Krivoi Rog ngoan
ngoãn ký cung (dù biết ký là lãnh án đi đày lần nữa) hắn cũng lấy làm xúc
động bảo rằng: "Mấy anh tưởng tụi tôi khoái làm công việc thuyết phục này
lắm sao?
Đảng ra lệnh thì tụi tôi phải chấp hành. Anh cũng từng là đảng
viên. Ở địa vị tôi chắc anh cũng chẳng thể làm gì khác!".
Mặc nhiên Lurye đồng ý với hắn. Nếu không nghĩ như vậy đã không may
