được – người vợ mà hắn đã bỏ bê từ lâu lại tiếp tế cho hắn một mớ đồ ăn
nhà giàu: nào bánh mì thứ chiến nhất, nào bơ, trứng cá muối, thịt bê, cá
chẽm. Mỗi người bọn tôi được hắn mời một kẹp bánh mì, một ít thuốc lá.
Bao nhiêu thức ăn được hắn bày ra trước mặt để ngắm nghía, hít hà chán
rồi mới thưởng thức. (Đồ tiếp tế của ông kỹ sư như vậy chớ đâu phải mấy
củ khoai xám ngắt của chiến sĩ cách mạng bóng tối Fastenko!).
Mỗi lần “ngắm” thức ăn là Lenya lại khóc rưng rức, khóc hăng gấp đôi. Rồi
lên giọng kể lể, thương xót cho những giọt nước mắt của vợ hắn ngày nào!
Nào khóc vì bắt gặp thư tình chồng nhét túi quần, noà khóc vì móc túi áo
lạnh của chồng thấy cả đồ lót của đàn bà, chắc là vội vàng trên xe hơi rồi
quên mất.
Đặc biệt là mỗi lần khóc vì cảm thương thân phận thì cái vỏ cán bộ cao cấp
của hắn rơi mất để lộ nguyên hình một con người thành thật bị đời hành hạ.
Không ngờ một người như hắn có thể nức nở quá dễ! Theo nhận xét của
Arnold Susi, người bạn đồng xà lim người Estonia có mái tóc muối tiêu thì
đây chỉ là một thứ luật thừa trừ: “Những đứa tàn ác bao giờ cũng đa cảm,
dễ xúc động. Với dân Đức đó là đứa dân tộc tính!”
Trong số 5 người nằm chung xà lim, Fastenko lại là người vui vẻ, yêu đời
nhất, dù chỉ một mình ông ta là không hy vọng gì ngày trở về với tự do.
Ông ta ưa quàng tay tôi ngâm câu thơ: “Đứng lên nói sự thực. Nói xong vô
tù ngồi” hoặc dạy tôi một khúc ca của dân tù khổ sai thời Nga hoàng:
Anh em ta dù bỏ xác nơi đây
Giữa ngục tù khổ sai sủng nước
Là để cho lớp con cháu sau này
Đường chính nghĩa thênh thang cất bước.
Tôi tin vậy. Và mong sao những trang sách này giúp niềm tin của bạn tù già
Fastenko trở thành sự thực.
*
Một ngày nằm xà lim là 16 tiếng chui rúc, chẳng biết tin tức bên ngoài
