phụ trách “đổ cầu” chứ không cho phép từ tự cắt cử lấy. Thế rồi đi hàng
một, thằng bưng thùng thiếc có nắp đậy đi trước, tất cả theo sau, hai tay đưa
ngay ngắn ra sau lưng. Tới địa điểm “công tác vệ sinh” tất cả lại bị dồn vô
trong, khoá cứng cửa lại sau khi mỗi thằng được phát một miếng giấy chùi
cỡ nửa bàn tay.
(Lao Lubyanka phát giấy trắng nên công tác vệ sinh đâm buồn bã. Mọi nơi
khác là giấy in, xé từ cuốn sách nào đó ra. Thằng tù có dịp đọc “giải trí”,
cầm miếng giấy có thể đoán thuộc loại gì, xé ở cuốn nào ra và sau khi đọc
ngấu nghiến bỗng bực bội vì bị xé ngang. Lúc bấy giờ có thể đổi trang cho
nhau để “học hỏi” thêm vì nhà lao ưa phát giấy xé từ Bách khoa Từ điển ra
lâu lâu còn có tác phẩm lớn nữa!)
Đọc đến đây thế nào cũng có bạn chê “Chuyện đó mà cũng kể cho bẩn văn
chương”. Xin nhắc lại là chuyện đó hẳn nhiên là chuyện cần thiết mà sáng
ra ai làm được còn tốt nữa. Đối với Lubyanka thì được sử dụng để hành hạ
tù nhân, lại hành hạ tinh thần mới là đau khổ! Đâu phải tình cờ có lệ “công
tác vệ sinh” sáng sớm tinh mơ.
Trong tù ăn uống thiếu thốn, vận động đi lại quá ít nên cơ thể quen làm
biếng, nhất là sau giấc ngủ. Có dễ gì vừa mở mắt dậy, chưa làm gì hết đã
“đi” nổi? Chưa “đi” hết hay “đi” chưa ra đã hết giờ, bị kêu ra, lên xà lim trở
lại, nhốt kín cho đến sáng hôm sau. Trọn ngày vừa hồi hộp lo bị kêu lên
điều tra, vừa ăn vô uống vô lại gặp bao nhiêu chuyện vụn vặt trong này mà
đến lúc muốn “đi” không được đi thì không khó chịu sao?
hiểu sao được sự sung sướng được đi cầu? Làm sao hiểu nổi chính nhu cầu
bình thường, nhỏ nhặt đó đã thực sự hành hạ, dằn vặt nạn nhân cỡ nào ngay
từ lúc ở phòng “công tác vệ sinh’ về và mỗi lúc chiến sĩ một khó chịu khẩn
trương thêm. Bực bội đến độ không muốn đọc, không muốn suy nghĩ,
không muốn nói và không muốn đụng chạm cả đến một tí đồ ăn kia mà.
Luật chỉ cho đi cầu về buổi sáng ở Lubyanka – cũng như mọi luật lệ ở các
nhà giam khác – quả là ác độc. Mới đây chỉ là một phát giác tình cờ sau
thấy hiệu nghiệm quá, tại sao không áp dụng luôn? Lính gác chỉ đổi phiên
này 8 giờ sáng, 8 giờ tối nên giờ “cho đi vệ sinh) thích hợp nhất là trước
