QUẦN ĐẢO NGỤC TÙ - Trang 237

bê, son môi tím thẫm và lông mày nhổ đi tô bút chì đen sì.
Đồng ý trang điểm thế nào là quyền của mụ…nhưng nếu mụ có duyên một
chút thì tụi tôi nhìn cũng đỡ khổ phần nào. Không lẽ quản thủ thư viện
Lubyanka cũng phải xấu để hành tụi tôi?
Nhưng dù sao có mụ còn hơn không vì 10 ngày một lần mụ đi thâu lại sách
cũ, hỏi muốn đổi những cuốn gì. Tụi tôi đọc tên sách, tên tác giả mụ đứng
thẳng người như cây gỗ, lầm lì không biết có nghe thấy hay không (đúng
tác phong cán bộ Cơ quan). Từ lúc mụ ôm sách cũ về và sách mới chưa
thấy đến là chúng tôi nôn nao chờ cả mấy giờ liền. Bao nhiêu sách cũ lấy từ
xà lim về nhân viên thư viện phải lật giở từng tờ, khám xét từng hàng chữ
để kiểm dấu vết khả nghi. Những chỗ đánh dấu, hoặc dấu chấm hoặc gạch
bằng móng tay. Phạm nhân đang giam cứu thiếu gì cách mượn sách thư
viện, dùng ám hiệu để thông tin, liên lạc kín. Thư viện mà phát giác ra một
vết móng tay khả nghi thì dù không làm cũng bị coi là thủ phạm: Nhẹ bị
truất quyền đọc sách 3 tháng, nặng thì cả xà lim đi cát-xô và còn bị điều tra
nữa!
Nằm xà lim đọc sách là khoảng thời gian nghỉ ngơi lý tưởng trước khi bị
tống vô trại Cải tạo đày đoạ nên cấm đọc sách quả là cực kỳ đau khổ. Mấy
giờ chờ sách tụi tôi hồi hộp nhiều khi phát run hệt như cậu nhỏ gởi lá thứ
nhất mà người đẹp chưa hồi âm. Chừng có sách mới yên chí. Ít ra cũng có
gì đọc trong 10 ngày. Nếu số sách cho mượn bị bớt thì phải hiểu là bị cảnh
cáo. Sách mượn về không đọc, chỉ chuyện tò bậy. Còn đúng quy chế
Lubyanka thì sách cho mượn cũng như bánh mì phát ra cứ tính đầu người.
Mỗi người một cuốn, xà lim càng đông càng mượn được nhiều.
Thư viện Lubyanka gồm toàn những sách tịch thu từ nhiều nơi gom lại, nên
có nhiều cuốn sách cấm, hiếm có mà chủ nhân của chúng đã qua đời, kiếm
không ra thì lại nằm sờ sờ ngay trong đống sách của Cơ quan! Mấy chục
năm lo lùng kiếm tịch thu sách cấm ở đâu đâu còn trong thư viện nhè lại có
đầy đủ mà tù hỏi đến bà quản thủ cũng cho mượn như thường. Có cả sách
của Zamyatin, Pilnyak, Romanov còn tác phẩm của Merezhkovsky thì có
đủ bộ, không thiếu cuốn nào. Dân tù có máu khôi-hài-đen quả quyết
Lubyanka chứa sẵn cả kho sách cấm cho tù mượn vì họ cho rằng đã vô đây