mạt hơn được.
Nhiều người thực sự chưa hề có kinh nghiệm trước đám đông phải như thế
nào. Chỉ những tay từng làm cách mạng mới quen với kỹ thuật đang khóc
cũng hô lớn khẩu hiệu được. Một thằng dân thường, không hề tham gia cái
ni thì biết khẩu hiệu nào mà hô? Hô cái gì lúc bấy giờ?
Và sau cùng cũng còn những người tràn trề tình cảm, dễ xúc động, mắt
từng thấy quá nhiều nên mới phát biểu đâu thể vỏn vẹn vài tiếng là hét mà
xong.
Riêng cá nhân tôi, tôi đã nín lặng vì một lý do khác hơn. Tôi cho rằng số
người tôi đã bắt gặp ở nhà ga xe điện hầm đi lên tối hôm đó quá ít, thực sự
quá ít! Tôi có la lên thì bất quá cũng chỉ có hai trăm người nghe thấy hay
hai lần con số hai trăm là cùng. Còn hai trăm triệu người thì sao? Ngay
hôm đó tôi đã mường tượng ra thế nào cũng có ngày tôi sẽ la lớn để cho hai
trăm triệu con người nghe thấy.
Đó là lý do tôi không mở miệng mà lẳng lặng để cho thang máy cuốn
xuống lòng đất.
Lúc lên khỏi miệng hầm ở ga Okhotny tôi vẫn nín thinh.
Ngang qua lữ quán Metropole tôi cũng vẫn không nói một tiếng. Và cho
đến lúc tới cao điểm Golgotha
[12]
là Công vien Lubyanka tôi cũng chẳng
buồn vẫy tay…
*
Nếu có những trường hợp bị bắt dễ dàng thì phải nói là tôi bị bắt dễ nhất,
gọn nhất. Tôi không bị lôi tuột ra khỏi gia đình vợ con níu kéo. Cũng khỏi
phải ly khai đột ngột với nếp sống quen thuộc ở nhà.
Một ngày tháng hai giá lạnh tôi đi bắt, tức là bị bắt buộc phải rời cứ điểm
đóng quân ở một vùng duyên hải Baltique nơi chúng tôi đang bị quân Đức
bao vây hay quân Đức bị chúng tôi bao vây, tùy theo quan điểm từng
người. Tôi chỉ bị rời xa pháo đội của mình.
Bất quá cũng chỉ bị kéo khỏi chiến trường sau ba tháng bén mùi giao tranh!
Gần sáng ba kẻ lục đục mò dậy, ngáp rống cằn nhằn, co chân duỗi tay cho
