cùng trao nhau từng khói thuốc. Giờ công tác vệ sinh lại cặp với một thằng
để khiêng thùng đi đổ!
Nói chung, lính Vlasov cũng như các “gián điệp” nửa mùa đều còn trẻ,
sanh giữa khoảng 1915-1922 thì Vlasov hay “gián điệp” cũng như nhau, ăn
thua là đăng vào lúc đoàn tuyển mộ nào đến trại vậy mà. Cố nhiên bao giờ
chẳng phải nghe câu “Các anh đã bị Stalin phản bội. Các anh bị phó mặc
rồi” để rồi thằng nào cũng cay đắng nhận ra mình bị xã hội đẩy ra từ trước
khi mình đánh liều lọt ra ngoài vòng xã hội!
Đối với người Nga chúng tôi thì danh từ lính Vlasov đồng nghĩa với cống
rãnh, rác rưởi. Chỉ đọc lên cũng có cảm giác dơ miệng lây nên tốt hơn là
chớ nên nhắc nhở tới! Tuy nhiên có phải viết lịch sử cách đó mà được? Giờ
đây đúng một phần tư thế kỷ sau, đa số bọn Vlasov hẳn đã bỏ xác trong
ngục, chỉ còn sót ít nhiều đang chịu đày đoạ tuốt trên vùng cực hoang Bắc
cực, tôi chỉ muốn gợi nhớ lại qua vài chục trang sách một hiện tượng chưa
hề có trong lịch sử thế giới. Tôi muốn nói lên rằng có một thời cả năm bảy
trăm ngàn thằng lứa tuổi 20 đến 30 đã bắt buộc phải cầm súng chống lại
Đất Mẹ. Tổ quốc thân yêu của chúng bên cạnh một đồng minh thuộc loại
kẻ thù truyền kiếp.
Vậy thì có một vấn đề phải suy ngẫm. Bây giờ trách ai đây, đổ tội lên đầu
ai? Đám tuổi trẻ đó hay là Tổ quốc xám đen của họ? Bảo là mình phản
quốc đơn thuần thì chẳng thể phân tích bằng lý luận. Hành động đó phải bắt
nguồn từ một nguyên nhân xã hội, đúng thế.
Hãy nghĩ tới câu ngạn ngữ cổ: “Ngựa no ăn đâu có chạy bậy, chạy quàng”.
Rồi hãy gắng hình dung một cánh đồng bầy ngựa đói, bầy ngựa bỏ rơi và
phát cuồng chạy lui chạy tới lăng xăng.
Cũng mùa xuân năm ấy nằm trong ngục tù còn có nhiều người Nga từng ly
hương một thuở.
Quả thực một giấc mộng. Dĩ vãng đã chôn sâu giờ có dịp đào bới lại. Sử
sách về Nội Chiến đã ghi từng pho lớn và bị đóng lại rồi. Sự việc đã an bài,
trình tự thời gian đã ghi rõ trong núi sách giáo khoa. Quả thực với thế hệ
hiện tại thì các đẳng thủ lãnh Bạch Nga chỉ còn là những bóng ma mập mờ
