QUẦN ĐẢO NGỤC TÙ - Trang 287

Marezhkovsky, Gippius học đòi Hitler đã chẳng bị tẩy chay, sống giữa xã
hội mà chẳng hơn đi đày!
Chuyện đùa mà chẳng đùa tí nào là khi Denikin ngỏ ý muốn trở về Tổ quốc
cùng đánh Đức thì chính Stalin đã lo sắp đặt xong chuyến trở về, chẳng
phải vì lý do quân sự mà muốn có cử chỉ đại đoàn kết. Khi Pháp bị Đức
chiếm kiều dân Nga trắng già trẻ vô chiến khu đã đành mà sau khi Ba Lê
giải phóng họ đã đổ ùa về, tới Sứ quán Xô Viết lo thủ tục hồi hương. Chế
độ gì thì Quê Mẹ vẫn là Quê Mẹ! Phải về mới chứng tỏ được hồi ấy mình
chẳng yêu nước hão chớ. Cho dù có vác tù nằm 2 năm 1945-1946 cũng còn
mừng là ở tù Nga, có đám gác khám Nga. Ngỡ ngàng họ gãi đầu gãi tai: “Ô
hay, sao mình về làm chi? Bộ Âu Châu hết chỗ chứa sao?” Lúc bấy giờ mới
thấm thía ý nghĩa vòng hoa choàng cổ ở Sứ quán Ba Lê. Mới đau khổ là
trên đường về còn được đãi ngộ nhưng về đến nơi là tù!
Không biết sao hơn khi chính lãnh tụ có lệnh cho đi đày tất cả mọi công
dân Xô Viết từng đặt chân ra khỏi nước một lần? Kiều bào, tức dân ly
hương lớp cũ, chẳng thể ra ngoài luật lệ! Hồng quân đi tới đâu là quơ về tới
đó, Nga trắng hay Xô Viết đỏ cũng như nhau, tới tận nhà bắt hoặc chặn lại
dọc đường. Dĩ nhiên còn nhiều hơi Hồng quân chẳng thể tới nổi, như
Thượng Hải chẳng hạn. Nhưng một ngày kia có sứ giả Mạc Tư Khoa sang
Thượng Hải tuyên đọc đạo Sắc lệnh của Hội đồng Xô Viết tối cao, ân xá
cho tất cả dân Nga ly hương. (Vấn đề Sắc lệnh thực hay giả không cần
thiết. Thực cũng không bó tay nổi Cơ quan!). Làm gì kiều bào Nga ở
Thượng Hải không tin và không khoái?
Lại tha hồ mang của cải, vật dụng trở về nước để theo nghề gì tự ý, không
giới hạn cư trú. Xuống tàu ngay bến Thượng Hải thì xách xe hơi về theo
còn tiện, mà biết đâu xứ sở mình đang cần? Phong trào hồi hương lên
mạnh. Không hiểu sao cùng một chuyến tàu mà có kẻ ăn người nhịn? Về
tới cảng Nakhodka thì mỗi người bắt đầu mỗi phận (cảng này là một trạm
“nhận hàng” lớn của quần đảo mà). Hầu hết bị tống lên toa xe lửa chở hàng
như chở tù. Chỉ khác chưa thấy công voa hộ tống và thiếu mấy con chó
trận! Một mớ được cho xuống để an trí tạm vài ba năm ở một thị trấn. Số
còn lại bị đưa đi đày cả chuyến tàu đầy nhóc, chạy một mạch thẳng tới Trại