thì tù nằm chờ từng ngày lễ, ngày kỷ niệm lớn nhỏ để chào đón bà tiên ân
xá! Lễ lớn cỡ kỷ niệm Cách mạng, Chiến thắng, Sinh nhật Lênin mừng đã
đành, họ trông chờ cả từng dịp con con! Nào Quốc Hội khai khoá, nào Tối
cao Pháp viện họp. Mâu thuẫn kỳ cục là càng thấy bắt nhiều, ta càng dồn
vô từng đợt phát khiếp thì căn bệnh tưởng “Thế nào cũng sắp ân xá” càng
tràn lan nơi những đầu óc u mê!
Ánh sáng nào cũng có thể đem ra so với Mặt Trời nhưng trái lại Mặt Trời
không thể đem so sánh. Lòng mong mỏi, tin tưởng Ân Xá cũng vậy: nó lớn
và mãnh liệt chẳng đức tin nào sánh kịp! Chẳng có thế mùa Xuân 1945 cứ
có người mới vô xà lim là nhao nhao: “Này ngoài ấy có nghe tin sắp ân xá
không?”. Hai ba người được gọi đi, xách theo đồ là in như rằng mấy người
ở lại sẽ so sánh tội nặng, tội nhẹ và kết luận: “Hồ sơ chúng nhẹ quá mà.
Vậy là tự do chắc!”. Ở địa điểm “liên lạc” nhà cầu, nhà tắm, mấy gã xăng
xái nhất dò hỏi tin ân xá loạn cả lên. Đầu tháng 7 ở nhà tắm Byturki đã có
đấng tiên tri nào đó mượn vai bồ bịch đứng lên hạ một câu chắc nịch –
bằng xà bông – lên trên phần vách láng nhất. Hàng chữ tổ bố: “HOAN HÔ!
14 THÁNG 7 ĐẠI XÁ!"
Bà con xôn xao mừng lắm. Mừng đến độ quên phức thực tế là nếu biết thực
chắc chắn có ân xá nay mai, chẳng thằng nào dại dột viết ra! Làm như cánh
cửa nhà lao sắp bật ra đến nơi vậy!
Ôi, sự đời đâu dễ dàng vậy? Muốn được ân xá phải khôn ngoan kìa!
Giữa tháng 7 gã giám thị hành lang đang dẫn người già nhất trong xà lim
tụi tôi vô phòng tắm lau chùi “khẩu hiệu ân xá”. Còn có 2 người đối diện
nhau (có nhân chứng đâu dám) hắn từ tốn nhìn cái đầu bạc và thương hại
hỏi ông già: “Ông cụ bị vì điều gì đấy?”. “Điều 58!”. Vì một điều ác hại
này mà vợ con, cháu chắt 3 đời của ông già đang đau khổ. Gã giám thị khẽ
lắc đầu “Điều 58 thì kẹt rồi!”. Trở về xà lim ông cụ kể lại chuyện thì bà con
gạt đi “Đừng tin! Thứ giám thị thất học ấy biết quái gì?”.
Trong xà lim có 1 gã trẻ tuổi tên tục Valentin người Kiev. Cặp mắt hắn to,
đen lay láy như mắt đàn bà và kêu đi điều tra là sợ hết hồn! Valentin dường
như được trời phú một khả năng dự tri khá đáo để (hay vì lo sợ quá mà nảy
