cắt cao lên để hứng chút gió mát cho khoái chắc?
Lập tức Trung sĩ đầu bò hét ầm lên, vặn lại:
"À, tụi này! Tụi này của mấy cha là tụi nào?"
"Là chiến sĩ Hồng quân, còn hỏi!"
Hắn vừa nhón gót nhấp nhổm vừa đáp tỉnh khô. Cặp mắt còn giương lên
ngó thằng cha trung sĩ hộ pháp đáng lẽ phải là xạ thủ đại bác mới đúng
người đúng việc.
Tôi đã hít thở thứ không khí tù ngục lần đầu tiên như thế đó.
[1]
Chú thích của người dịch: ZEK là tên gọi tắt, đúng hơn là tiếng lóng của
Zaklyuchenny, tiếng Nga là TÙ NHÂN. Rất thông dụng trong các gulag.
[2]
Chú thích của người dịch: GULAG không phải là danh từ riêng, một địa
danh nhiều người có thể ngộ nhận. Đó là chữ tắt của những danh từ chỉ
định Nha tổng Quản trị các Trại Lao động Cải tạo, một chế độ lao tù đặc
biệt dưới thời Stalin.
[3]
Năm 1937, nhà bác học Kazakov, người đã phát minh ra chất kháng sinh
Lysate bị tình nghi đã âm mưu dùng độc dược này để thủ tiêu một số lãnh
tụ cao cấp. Bị đưa ra toà xử làm gương, Kazakov bị xử bắn năm 1938.
Lúc mật vụ ào vô, khám xét phòng thí nghiệm của ông, bao nhiêu bình
thuốc Lysate đã làm xong đều bị họ nhắm trước hết và đập tan tành. Một số
người đã điều trị lành bệnh và những người đang chữa bằng Lysate van lạy
họ đừng đập bỏ những bình thuốc sinh mạng đó mà mật vụ cũng không tha.
Điều trớ trêu là nếu Lysate là thuốc độc sao không giữ lại, đưa ra toà làm
bằng cớ cụ thể buộc tội Kazakov mà lại thủ tiêu hết.
[4]
“Chúng ta hiện sống trong một thời đại mà mạng người chẳng có giá trị
gì, muốn bắn là bắn, muốn tống giam là tống giam. Có khi người chết cả
mấy năm rồi mà cha mẹ vợ con vẫn chưa hay”. Đó là nguyên văn lời lãnh
tụ Lênin trong bài điếu văn đồng chí Babuskin năm 1910. Đúng thế nhưng
phải nhìn nhận rằng ít nhất Babuskin còn biết tại sao phải chết vì đang vận
chuyển khí giới cho Cách mạng thì bị Chéka vồ và mang xử bắn tức khắc.
