Vụ án giáo khu Mạc Tư Khoa chấm dứt ngày 7 tháng 5 với 11 bản án tử
hình trong số 17 bị cáo (sự thật nhà nước chỉ muốn nhằm triệt hạ Giáo chủ
Tikhon) thì ngày 9 tháng 6 mở màn vụ giáo khu Petrograd
.
Cũng là Toà Cách mạng, song phiên toà Petrograd quan trọng hơn vì số bị
cáo lên tới nhiều chục người, với một tội danh rõ rệt hơn: "chống đối lại
lệnh xung công, truất hữu tài sản Giáo hội". Bị cáo gồm đủ thành phần:
Tổng Giám mục, linh mục, cai quản thánh đường, giáo sư thần học. Chủ
toạ phiên toà là Semyonov, một thanh niên 25 tuổi, xuất thân thợ lò bánh.
Đại diện chính của Công tố viện là Krasikov, cán bộ cao cấp trong Bộ Tư
pháp, một đồng chí cùng thời và kỳ cựu của Chủ tịch Lenin, từng an trí
chung ở Krasnoyarsk xuất dương chung và biểu diễn vĩ cầm rất được Lenin
mến mộ.
Trên đại lộ Nevsky Prospekt dân chúng sắp hàng dài dọc đường chờ đợi
hằng ngày. Mỗi lần xe chở Đức Tổng Giám mục đi ra toà chạy ngang là
nhiều người quỳ xuống cầu khẩn: "Cầu xin Thượng Đế cứu vớt, che chở".
(Nhiều người chỉ vì cầu nguyện mà bị Mật vụ lôi đi ngay ngoài đường và
trước cửa Pháp đình). Tuy nhiên, ngay đám cử toạ ngồi trong phòng phần
đông là Hồng quân cũng tự động đứng dậy, mỗi khi Đức Tổng Giám mục
Veniamin mặc áo dòng tiến vào phòng xử. Trước toà ông vẫn bị kêu đích
danh "kẻ thù của nhân dân", một danh từ mới của thời đại.
Phiên toà Petrograd đáng ghi nhớ ở điểm chưa bao giờ nghề luật sư biện hộ
mất giá, xuống dốc thảm hại như vậy! Ông Chưởng lý Krylenko cố nhiên
không xếp vào hồ sơ, nhưng một nhân chứng hiện diện cả quyết toà đã
hướng mũi dùi vào mấy ông luật sư khiến họ ngỡ ngàng cảm thấy bị công
khai nhục mạ. (Thí dụ điển hình là Toà đã lớn tiếng đe doạ bắt giữ tại chỗ
luật sư Bobrischhev Puskin là người biện hộ chính của các bị cáo và làm dữ
đến nỗi cử toạ gào thét đòi bắt nên ông luật sư Puskin tưởng họ sắp làm đến
nơi, vội cởi chiếc đồng hồ vàng, lột bóp nhờ đồng nghiệp Gurovich giữ
giùm. Lỡ có bề nào,)
Nhưng không, Toà không truyền giam ông luật sư Puskinh, mà chỉ ra lệnh
bắt tại chỗ một nhân chứng là giáo sư Yegorov về tội, dám đứng ra làm
