QUẦN ĐẢO NGỤC TÙ - Trang 367

Qua phiên Toà xử Đảng Xã hội Cách mạng người ta đã thấy thấp thoáng –
như một hoạ sĩ xuống bút phóng hoạ vài nét thô sơ làm chuẩn – bóng dáng
của những phiên toà sau này: 1937, 1945, 1949. Chỉ có một nét duy nhất
trội hơn mà thế hệ sau không có: đó là tư cách các bị cáo trước toà. Họ
chưa là cừu mà vẫn còn người vì qua lời Krylenko, họ nghiễm nhiên tin tất
cả những chuyện họ đã làm đều có chính nghĩa, do đó họ đã khẳng khái tự
tìm nguồn an ủi ở sự giữ vững tư cách, sau này thế nào cũng có người biết
tới và ca ngợi. Họ còn sẵn sàng làm lại hết mà. Dĩ nhiên muốn tìm hiểu tư
cách trước toà của đảng viên Xã hội Cách mạng cũng chẳng có cách nào
khác hơn giở lại chồng hồ sơ Công tố viện, ở chính những lời buộc tội của
đồng chí Krylenko.
Chẳng hạn như Berg cương quyết tố cáo: chính các chiến sĩ Bôn-xê-vích
phải chịu trách nhiệm về vụ hạ sát những người biểu tình chống lại lệnh
truất phế Quốc Hội Lập hiến ngày 5.1.1918. Còn chiến sĩ Xã hội Liberov
chỉ ân hận một điều: "Tôi cảm thấy phạm tội nặng đối với hàng ngũ công
nhân vì năm 1918 đã không gắng hết sức để quật ngã bằng được chính phủ
Bôn-xê-vích!" Nữ chiến sĩ Yevgenyia Ratner cũng chỉ ân hận in hệt, không
tận lực chống bọn gọi là chính quyền Công nông, nhưng tôi hy vọng rằng
còn có ngày làm lại!".
Chao ôi, ngày đó qua luôn rồi! Cũng như những lời lẽ hào hùng vì hăng
say, vì quen thói, nhưng phải nhìn nhận dầu sao các đảng viên Xã hội Cách
mạng năm 1922 không mềm lưng vẫn giữ trọn tư cách. Nếu không tư cách,
chắc chắn Gendelmen Grabwsky đã chẳng dám tranh luận với đồng chí
Krylenko (dù chính bị cáo cũng là một luật sư) để vạch rõ nhiều nhân
chứng đã được chuẩn bị bằng những phương pháp đặc biệt trước khi ra toà
(GPU thiếu gì những phương pháp đặc biệt để buộc nhân chứng khai trước
toà?). Còn những vụ đột ngột xuất trình thêm bằng cớ, lời khai vào giờ chót
và lần đầu tiên trước toà, dù theo thủ tục chính Chưởng lý Krylenko đã
chịu trách nhiệm tổng quát, theo dõi để vá víu kịp thời các hồ sơ ngay trong
thời kỳ thẩm vấn.
Chẳng qua những sơ sót đó chỉ là những mấu ráp nối chưa bào chuốt mà
thôi. Có một cái gì hoàn toàn được? Chưởng lý Krylenko xác nhận ngay: