như dòng đời vùn vụt trôi. Biết bao nhiêu chuyện lạ cần ghi nhận lại?
Như gã người Pháp liến láu đang nghênh ngó ở vách ca-bin. Hắn tìm kiếm
cái gì, ngạc nhiên vì cái gì đó. Có ai biết tiếng Pháp xề tới bắt chuyện ắt
phải cười đau bụng vì chuyện đi đày nước Nga của Marx Nanterre, quân
nhân Pháp. Tính nết lăng xăng cái gì lạ cũng ghé mắt vô, hệt như hồi còn ở
quê nhà, ở mảnh đất Pháp tự do. Một hôm đi qua trại tiếp cư những người
Nga hồi hương, Max thấy lạ, đứng nghênh ngáo mãi. Bị lịch sự mời đi hắn
chưa chịu đi vội. Nên được mấy ông bạn Nga mời lên chơi, làm một ly thân
thiện. Rồi không biết trời đất gì nữa, tỉnh lại thấy nằm cong queo trên sàn
phi cơ, mình mặc chiến y Hồng quân. Một đôi bốt đưa ra trước mặt dậm
doạ. "Anh bị 10 năm trại Cải tạo".
Max Nanterre bật cười. Cái gì kỳ lạ vậy? Chắc phải có chuyện lầm lẫn gì
đây, và thế chẳng giải thích xong? Hắn được giải thích thật: 10 năm là 10
năm! Có gì đáng ngạc nhiên? Hai năm 1946-1947 những vụ Max Nanterre
quá thường! (Sau này ở Trại Cải tạo Max còn bị quất thêm bản án 1 phần 4
thế kỷ. Tính ra nếu không có gì thay đổi còn phải nằm ở Ozerlag tới 1957.)
Chuyện Max Nanterre quân nhân Pháp bị đày Trại Cải tạo Nga giản dị có
vậy. Chuyện công nhân Nga Ivan Koverchenko bị bắt sau khi đại náo Toà
Đại sứ Pháp và cũng đi đày dưới đây thì nhiều màu sắc, nhiều hơi rượu và
phi lý hơn nhiều. Xét ra chỉ Nga mới có nổi vở tuồng bi hài khủng khiếp tới
cỡ này.
Nếu ở đời có những người ngoại khổ, không thể gò ép vào khuôn nếp như
những người khác thì Ivan Koverchenko phải là kiểu mẫu của sự ngoại
khổ. Hắn không thể sống mẫu mực được, dù người tầm thước và trí óc
minh mẫn sức khoẻ không thua ai và nhậu Vodka số dách. Câu chuyện Ivan
bị bắt, lãnh án chính trị và đi đày thì chính hắn sẵn sàng cười ha hả kể mọi
người nghe chơi cho vui. Đi đày là đi đày, chớ chính trị hay không thì ăn
nhằm gì!
Chẳng hạn hồi Nga - Đức còn chiến tranh thì Đức bị tố cáo dám sử dụng
"võ khí hoá học" còn Nga dĩ nhiên không. Kẹt vụ triệt thoái Kuban gấp rút
quá mấy thằng Quân Cụ ngu như bò dám bỏ sót lại nguyên một hầm bom
hơi ngạt gần một phi trường. Không thủ tiêu kịp, bọn Quốc Xã sẽ nắm lấy