đây là mối quan hệ nghĩa vụ qua lại chứ không phải là quyền lợi. Tất cả
“quyền lợi” đều được gắn cho người lao động, những người được quyền
“làm việc trọn đời” với doanh nghiệp.
Điều mà trước đây được người phương Tây định nghĩa là “sở hữu bất
khả phân” đã được chia nhỏ tại Nhật Bản theo ít nhất từ 2 đến 3 cách:
người lao động tại các công ty lớn nơi nhân viên “gắn bó suốt đời” sở hữu
phần lớn cổ phần cho đến khi các doanh nghiệp bắt đầu lo lắng về điều này.
Các ngân hàng trở thành người sở hữu với những quyền ưu tiên khi các
doanh nghiệp sắp phá sản. Và những cổ đông nhỏ có những cam kết trao
đổi theo phương thức truyền thống của Nhật.
Tại các nước công nghiệp châu Âu, vấn đề này còn phức tạp hơn. Ở
Anh, các tổ chức trung gian tài chính chính là nguồn dự trữ của người lao
động - các quỹ hưu trí - sở hữu quyền kiểm soát của hầu hết công ty, như
tại Mỹ. Tại lục địa châu Âu, việc mua cổ phần được tiến hành thông qua
các ngân hàng thương mại - nơi đại diện cho hầu hết các khoản tiết kiệm
của cộng đồng - và tất nhiên là của người lao động. Trên thực tế, tất cả các
quốc gia châu Âu chi trả dư dả cho nhân viên đã hình thành nên yêu sách
của nhân viên về hình thức lao động “gắn bó suốt đời”. Trong trường hợp
này, Tòa án tối cao Cộng đồng châu Âu đã đi trước khá xa so với Nhật Bản
trong việc giải thích rõ ràng về khái niệm “làm việc trọn đời”.
Trong xã hội lao động làm thuê, chỉ những người lao động mới thực sự
là “những nhà tư bản” hay những “chủ sở hữu” của các doanh nghiệp lớn.
Tất nhiên, mỗi người lao động cụ thể thì không giàu, nhưng tất cả họ sẽ là
giàu có nhất. Tuy nhiên, tập hợp toàn bộ người lao động lại là nguồn vốn
lớn nhất mà nền kinh tế đòi hỏi.
Một trong những tư tưởng được đánh giá cao nhất của Karl Marx đó là
sự phân biệt hai loại “tài sản”: tài sản cá nhân, ví dụ như nhà ở, ô tô,... -
những thứ không ảnh hưởng đến phương thức sản xuất, và những tài sản có
