cai trị của một hoàng đế, những kẻ khác là bề tôi của ngài; và, chia đế chế
thành các tiểu quốc, ngài cử đến đó ba người cai quản khác nhau, và luân
chuyển rồi thay đổi họ theo ý muốn của mình. Trái lại, vua nước Pháp ở
giữa một hội đồng quý tộc được dân chúng trong lãnh địa của họ công nhận
và yêu quý; các nhà quý tộc này có những đặc quyền mà nhà vua cũng
không tước bỏ được, trừ khi ngài muốn mạo hiểm. Do vậy, khi xét tới các
chính thể này, người ta sẽ nhận thấy rằng chiếm được Thổ Nhĩ Kỳ là rất
khó, nhưng một khi chinh phục được rồi thì việc cai trị lại rất đơn giản.
Nguyên nhân của những khó khăn trong việc thôn tính Thổ Nhĩ Kỳ là kẻ đi
chinh phục không được các tiểu vương của Thổ Nhĩ Kỳ đưa vào, và ngài
cũng không hy vọng gì vào việc đám cận thần của các tiểu vương này sẽ
tạo phản để góp sức vào toan tính của ông ta. Điều này xuất phát từ những
nguyên nhân đã nói ở trên; bởi vì các cận thần, đều là tôi tớ và nô bộc của
quân vương, rất khó bị mua chuộc, và cũng không thể hy vọng nhiều vào
họ ngay cả khi họ bị mua chuộc vì họ không thể lôi kéo được dân chúng, do
các nguyên nhân đã nói.
Bởi vậy, bất kỳ ai khi tấn công Thổ Nhĩ Kỳ cũng phải ý thức được rằng
Thổ Nhĩ Kỳ là một khối thống nhất, và phải dựa vào sức mình là chính chứ
không trông đợi vào sự mất đoàn kết của đối phương được; thế nhưng, một
khi Thổ Nhĩ Kỳ đã bị chinh phục, và bị chia cắt đến mức không thể tập hợp
lại quân đội, thì không có gì để lo sợ ngoại trừ hoàng tộc, và một khi hoàng
tộc bị tuyệt diệt thì chẳng còn ai đáng sợ nữa, vì những kẻ ngoài hoàng tộc
không được dân chúng tin tưởng; và kẻ chinh phục đã không trông cậy vào
họ trước khi chiến thắng thì cũng chẳng phải lo ngại gì về họ sau đó.
Chuyện ngược lại diễn ra ở những vương quốc được cai trị giống như ở
nước Pháp, bởi vì người ta có thể dễ dàng xâm nhập vào đó bằng cách lôi
kéo được vài lãnh chúa, lý do là lúc nào cũng có những bất mãn và mong
muốn thay đổi. Những kẻ đó, vì các lý do vừa nói, có thể mở đường xâm
nhập vào lãnh thổ và dâng nộp chiến thắng một cách dễ dàng; tuy nhiên,
nếu muốn cai trị vương quốc này thì sẽ gặp vô vàn rắc rối, từ những kẻ đã
ủng hộ và cả những kẻ bị trấn áp. Việc tiêu diệt hoàng tộc cũng chưa đủ,
