Trước khi Charles, vua nước Pháp, vào chiếm nước Ý thì đất nước này
đã nằm dưới quyền cai trị của Giáo hoàng, người Venice, vua Naples, công
tước xứ Milan và người Florence. Những kẻ cai trị này đều có hai mối bận
tâm chủ yếu: thứ nhất, không kẻ ngoại bang nào được dùng vũ lực để xâm
chiếm nước Ý, thứ hai, không ai trong bọn họ được chiếm thêm lãnh thổ.
Các thế lực mà người ta cần phải đề phòng nhất là Giáo hoàng và người
Venice. Để chế ngự người Venice, sự thống nhất của các bên còn lại là cần
thiết, như khi cần bảo vệ xứ Ferrara; và để giảm bớt uy quyền của Giáo
hoàng, các bên đã sử dụng tầng lớp quý tộc ở thành Rome, vốn luôn chia
làm hai phe, phe gia tộc Orsini và phe gia tộc Colonna, luôn có lý do để
hục hặc với nhau, và đứng trước mặt Giáo hoàng với khí giới trong tay, làm
cho uy quyền của ngài suy yếu và trở nên vô hại. Mặc dù cũng có những
giáo hoàng dũng cảm, như Giáo hoàng Sixtus
may hay sự khôn khéo nào xóa bỏ những quấy rối đó cho các ngài. Và thời
gian trị vì ngắn ngủi của Giáo hoàng cũng là một nguyên nhân của sự yếu
kém; trong mười năm, là thời gian trị vì trung bình của một Giáo hoàng,
ngài khó mà làm suy yếu được phe phái nào; ngay cả nếu, giả sử rằng, Giáo
hoàng nào đó có thể đã gần như tiêu diệt Colonna, Giáo hoàng khác lên
ngôi và gây hấn với gia tộc Orsini, là những kẻ sẽ giúp sức cho đối thủ, thì
ngài cũng không có đủ thời gian để tiêu diệt người Orsini. Đó là lý do tại
sao quyền lực thế tập của Giáo hoàng bị xem nhẹ ở Ý.
Giáo hoàng Alexander VI lên ngôi sau đó, là người đầu tiên trong tất cả
các Giáo hoàng cho thấy một Giáo hoàng với tiền bạc và quân đội trong tay
đã có thể chiến thắng; và bằng sự trợ lực của Công tước Valentino, nhân lý
do là cuộc xâm lăng của người Pháp, ngài đã giành được tất cả những thành
công mà tôi đã bàn tới khi kể về các hành động của Công tước. Mặc dù
thâm tâm của ngài không muốn đem lại quyền lực cho Giáo hội, mà là cho
công tước, nhưng ngài đã thực sự cống hiến cho sự lớn mạnh của Giáo hội,
điều mà sau khi ngài mất đi và Công tước bị suy vong đã trở thành di sản
nhờ những nỗ lực của ngài.
