Niccolò Machiavelli
Quân Vương (2)
Dich thuật: Vũ Mạnh Hồng & Nguyễn Hiền Chi
Chương 4
TẠI SAO ĐẾ CHẾ BA TƯ CỦA VUA DARIUS KHÔNG NỔI LOẠN
CHỐNG LẠI NHỮNG NGƯỜI KẾ VỊ ALEXANDER ĐẠI ĐẾ
Bàn về những khó khăn trong việc cai trị một vương quốc mới bị chinh
phục, người ta hẳn sẽ tự hỏi về những gì đã diễn ra sau cái chết của
Alexander Đại đế 23 [23 Alexander Đại đế: Cai trị Macedonia (356-323
TCN) và chinh phục đế chế Ba Tư của vua Darius III (336-331 TCN)] Sau
vài năm chinh phạt, Alexander Đại đế đã bá chủ châu Á, nhưng việc cai trị
vùng đất này gặp không ít khó khăn.
Khi Alexander Đại đế qua đời, dường như nguy cơ nổi loạn của đế
chế Ba Tư là điều khó tranh khỏi, nhưng những người kế vị Alexander Đại
đế đã kiểm soát được tình hình. Khó khăn duy nhất mà những người kế vị
này phải đối mặt chính là tham vọng của bản thân họ. Cho tới nay, theo
hiểu biết của mọi người, tất cả các vương quốc đều được cai trị theo một
trong hai hình thức. Theo hình thức thứ nhất, vương quốc được cai trị bởi
đấng quân vương cùng với sự trợ giúp của các cận thần. Trong khi đó, theo
hình thức thứ hai, vương quốc do quân vương cùng với các lãnh chúa cai
trị. Các lãnh chúa này nắm giữ tước vị hiện tại không phải do ân sủng của
quân vương mà là nhờ vào dòng dõi quý tộc của mình.
Những lãnh chúa này có lãnh địa riêng và thần dân sinh sống tại lãnh
địa đó tôn sùng và thừa nhận lãnh chúa là người cai trị mình. Đối với
những vương quốc nằm dưới quyền cai trị của quân vương cùng với các
cận thần, quân vương có nhiều quyền lực hơn và nắm giữ vai trò tối thượng
trên toàn lãnh thổ. Nếu thần dân có tuân lệnh ai thì cũng chỉ như là đối với
cận thần và thuộc hạ của quân vương. Những kẻ cận thần và thuộc hạ này
không được dân chúng dành cho sự mến chuộng đặc biệt nào.
