QUÂN VƯƠNG - THUẬT TRỊ NƯỚC - Trang 47

họ được tôn vinh và thịnh vượng.
Giống như các bậc tiền nhân vừa bàn tới, những người giành được
vương quốc và lên ngôi đế vương bằng tài trí của bản thân thì sẽ gặp vô vàn
khó khăn nhưng việc cai trị thường dễ dàng hơn. Những khó khăn mà quân
vương gặp phải khi lên ngôi xuất phát phần nào từ những luật lệ và thể chế
mới mà quân vương buộc phải xác lập nhằm củng cố đất nước cũng như để
bảo vệ chính mình. Không có gì khó khăn hơn khi thực hiện, không có gì
mơ hồ hơn khi đánh giá sự thành công, và không có gì nguy hiểm hơn
trong việc xác lập một trật tự mới.
Tất cả những kẻ được hưởng lợi từ trật tự xã hội cũ sẽ trở thành kẻ
thù của quân vương trong việc xác lập trật tự mới, còn tất cả những kẻ
được hưởng lợi từ trật tự mới chỉ là những đồng minh miễn cưỡng của quân
vương, một phần do bọn họ còn e sợ những kẻ đang được luật lệ cũ hậu
thuẫn, một phần do bản tính hoài nghi của con người. Con người thường
chỉ thật sự tin vào cái mới khi trực tiếp được trải nghiệm thực tế. Mỗi khi
có cơ hội, kẻ thù của vị tân vương sẽ tấn công không khoan nhượng, trong
khi những đồng minh miễn cưỡng lại bảo vệ ông một cách yếu ớt. Chính vì
thế, cả vị tân vương và những đồng minh miễn cưỡng đều chịu nguy hiểm.
Để phân tích chủ đề này sâu hơn, chúng ta cần tìm hiểu xem những
quân vương xác lập trật tự mới này hành động độc lập hay lệ thuộc vào
những người khác. Như vậy, vấn đề đặt ra là, họ có thực lực hay phải nhờ
cậy thế lực của người khác để thực hiện những ý nguyện của mình. Nếu họ
phải nhờ cậy thế lực của người khác, kết cục luôn luôn xấu và chẳng bao
giờ hoàn thành được việc gì. Nhưng nếu họ dựa vào thực lực của chính bản
thân để thực thi quyền lực thì hiểm họa khó có thể đe dọa được họ. Thực tế
cho thấy, tất cả những người nhìn xa trông rộng mà dùng vũ lực thì điều
chiến thắng. Nếu như họ không dùng vũ lực thì hẳn đã bị thất bại.
Hơn nữa, bản chất con người là hay thay đổi. Thuyết phục thì dễ
nhưng duy trì niềm tin mới là điều khó. Bởi vậy, cần phải đảm bảo rằng
khi người ta không còn tin nữa thì phải dùng vũ lực buộc người ta phải tin.
Moses, Cyrus, Theseus và Romulus đã không thể duy trì thể chế của
mình lâu như thế nếu không sử dụng vũ lực. Một ví dụ điển hình trong thời