QUẲNG GÁNH LO ĐI VÀ VUI SỐNG - Trang 77

những câu đã nói để tự trách mình sao chẳng nói thế này, thế nọ, có hơn
không?
Thế rồi một buổi sáng, lớp chúng tôi tự tại phòng thí nghiệm ban Thực vật
học và thấy trên bàn, trước mặt ông giáo Brandwine có lù lù một chai sữa.
Chúng tôi ngồi xuống và tự hỏi không chiết chai sữa kia có liên lạc gì với
bài học vệ sinh bữa đó. Bỗng nhiên, ông Brandwine đứng phắt dậy, gạt chai
sữa cho rơi mạnh vào chậu sứ rửa tay mà la lớn lên rằng: "Đừng có than
tiếc chỗ sữa đổ". Đoạn ông bảo chúng tôi lại gần và nói: "Ngó cho kỹ, vì tôi
nhớ cái bài học này suốt đời. Chỗ sữa này chảy mất hết và các trò nhớ bài
học này suốt đời. Chỗ sữa này chảy mất hết và các trò có thể thấy nó đang
chui ra đường mương, bây giờ các trò có dằn vặt và bứt tóc cũng thu lại
được một giọt. Suy nghĩ một chút, cẩn thận một chút thì có lẽ chỗ sữa này
đã không mất. Bây giờ trễ giờ rồi và ta chỉ còn có thể quên phứt nó đi và
bắt đầu làm việc khác".
Ông Sauders thêm rằng: "Sự chứng minh nhỏ đó, nay tôi còn nhớ như in,
trong khi tôi đã quên hẳn những bài hình học và La tinh mà tôi từng đã
thuộc làu. Thật ra, trong đời sống thực tế, nó có ích nhiều hơn bất cứ môn
nào toi dã học trong bốn năm tại đại học đường; nhưng khi nó đã đổ loe loét
xuống cống thì quên phứt nó đi cho rồi chuyện".
Đọc tới đây, chắc có bạn cười khẩy cho rằng chỉ có motoj câu phương ngôn
con nít cũng biết, việc gì phải làm lớn chuyện như thế. Tôi cũng biết, việc
gì phải làm lớn chuyện như thế. Tôi cũng biết thiên hạ nhàm tai về câu ấy,
vì nó ở đầu lưỡi mọi người và nhắc đến nó thì gần như vô duyên. Tôi biết
bạn đã nghe câu ấy đến ngàn lần. Nhưng tôi cũng biết thêm rằng những câu
vè tầm thường đó là tinh tuý của đức tính khôn ngoan, lịch lãm cổ truyền,
từ ngàn năm trước. Nó là kết tinh những lịch duyệt của cả nhân loại, cha
truyền con nối biết bao nhiêu đời. Nếu bạn có thể đọc hết thảy những sách
luận đề về những ưu tư, do những bậc thông thái nhất trong hoàn cầu đã
soạn, thì bạn cũng không thể kiếm được một dòng nào có chân nghĩa sâu xa
hơn những câu phương ngôn thông dụng nhất như "Chưa tới những cầu
đừng lo thiếu cách qua sông" hay "Đừng than tiếc chỗ sữa đổ".
Nếu ta biết áp dụng hai câu phương ngôn đó - hơn là ngồi mà cười khẩy -