thưởng văn học đông Nam Á (aSEaN), năm 2015. đặt bút viết Lời giới
thiệu cho tiểu thuyết Quảng Ninh đất mạ anh hùng của tác giả Dương
Thiên Lý thì trong đầu tôi lại bỗng vang vọng ca khúc hào sảng, trữ tình
Quảng Bình quê ta ơi của nhạc sĩ Hoàng Vân. Bây giờ nó vẫn vang lên tha
thiết trong chương trình Giai điệu tự hào của đài Truyền hình Việt Nam
(VTV). ai cố ý quên quá khứ thì người đó có thể xem là kẻ vô cảm, vô can.
Dĩ nhiên không ai làm lại được lịch sử. Nhưng có thể rút ra từ lịch sử
những bài học cho tương lai. Chọn cách nào để viết về lịch sử một vùng đất
anh hùng nhưng đầy đau thương như Quảng Ninh, Quảng Bình? Cuốn tiểu
thuyết này không phải là một phần lịch sử trong Dư địa chí Quảng Bình.
Nó là một sự tái tạo hiện thực bằng ngôn ngữ văn chương, ngôn ngữ tiểu
thuyết. Lịch sử được bắt đầu và kết thúc đều bằng chính con người. Thế thì
nhà văn cũng hãy bắt đầu từ con người. Dương Thiên Lý đã thao tác chữ
nghĩa theo cách này. Tác giả chỉ dành có 6 trang đầu giới thiệu tổng quan
về Quảng Ninh, một huyện quan trọng của tỉnh Quảng Bình về nhiều mặt.
Ngắn gọn nhưng đầy đủ. Một toát yếu về địa - văn hóa, địa - chính trị như
là những “thông số văn hóa” để độc giả dù chưa một lần đặt chân đến vùng
đất này cũng có thể hình dung ra Quảng Ninh (không phải là tỉnh). Từ
chương hai đến chương mười ba là dành viết về con người Quảng Ninh nói
riêng, con người Quảng Bình nói chung trong cuộc kháng chiến chống
Pháp ác liệt, kết thúc bằng chiến dịch lịch sử điện Biên Phủ.
“Chín năm làm một Điện Biên.
Nên vành hoa đỏ nên thiên sử vàng”
Tố Hữu
Viết về chiến tranh cách mạng, cuối cùng nhà văn không thể đi chệch
khỏi quỹ đạo phản ánh và ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt
Nam. Chủ nghĩa anh hùng cách mạng đã sản sinh ra những con người anh
hùng thời đại. Những con người anh hùng đều từ quần chúng nhân dân mà
ra. Vì thế trong cuốn tiểu thuyết lịch sử - tư liệu Quảng Ninh đất mạ anh
hùng của tác giả Dương Thiên Lý, như chúng ta thấy, không có những nhân
vật cá thể, mà là nhân vật tập thể, nhân vật quần chúng vốn như một đặc
