ảnh từ những ví dụ (chẳng hạn khi bạn tìm những bức ảnh về mèo), được
nhìn nhận như là một loại tương tự với tế bào thần kinh của bộ não, và
“những thuật toán di truyền” với khái niệm được đặt cơ sở dựa trên sự tiến
hóa bằng chọn lọc tự nhiên – các giải pháp được thử nghiệm, đánh giá, và
những giải pháp thành công hơn chuyển tiếp những đặc điểm cho vòng giải
pháp tiếp theo, và cứ mãi mãi như vậy. Nó là sự mở rộng xa nhất của loại
tư duy vốn xa lạ với những người dân làng tiền hiện đại của Luria, những
người mà việc giải quyết vấn đề phải dựa vào kinh nghiệm trực tiếp.
Kepler đối mặt với một vấn đề không chỉ mới đối với bản thân, mà
còn đối với toàn thể nhân loại. Không có cơ sở dữ liệu kinh nghiệm nào để
tham khảo. Để xác định xem liệu ông có phải là người đầu tiên đề xuất
“hành động ở khoảng cách xa” trên thiên đường (một năng lượng bí ẩn đi
ngang một cách vô hình qua không gian và rồi xuất hiện ở mục tiêu của
nó), ông chuyển qua thực hành so sánh tương đồng (mùi, nhiệt, ánh sáng)
để cân nhắc xem thử liệu nó có thể khả thi về mặt khái niệm. Ông tiếp tục
theo sát với một loạt các sự so sánh tương đồng xa lạ hơn (nam châm,
thuyền) để nghiên cứu vấn đề.
Đa số các vấn đề hiển nhiên là không mới, vì vậy chúng ta có thể dựa
vào điều mà Gentner gọi là những so sánh tương đồng “trên bề mặt ngoài”
từ chính kinh nghiệm của chúng ta. “Trong phần lớn thời gian, nếu bạn
được gợi nhớ lại những gì có vẻ ngoài tương tự, chúng cũng sẽ có mối quan
hệ tương tự”, bà giải thích. Bạn có nhớ làm cách nào mình đã sửa đường
ống thoát nước trong bồn tắm bị nghẽn ở căn hộ cũ? Nó sẽ xuất hiện trở lại
khi bồn rửa chén ở bếp trong căn hộ mới bị tắc.
Nhưng ý tưởng cho rằng những phép so sánh tương đồng “trên bề mặt
ngoài” lướt qua trong tâm trí sẽ tỏ ra hiệu quả với các vấn đề mới thực ra là
một giả định về “thế giới tốt đẹp”, Gentner bảo tôi. Giống như môi trường
học tập thuận lợi, một thế giới tốt đẹp dựa vào những mô thức lặp lại.
“Điều đó hoàn toàn bình thường,” bà ấy bảo, “nếu bạn sống trong cùng một
ngôi làng hoặc cùng một thảo nguyên suốt cuộc đời mình.” Thế giới hiện
tại không tốt đẹp như thế, nó yêu cầu tư duy không dựa dẫm mãi vào kinh
nghiệm trước đây. Giống như những học sinh học toán, chúng ta cần phải
