117
20 mét, sẽ gặp bàn thờ cổ xưa của người Chăm. Rồi đến
một bãi cát chói chang ánh nắng lộ thiên. Rộng rồi hẹp,
cao rồi thấp như thế suốt 1.500 mét. Thôi thì đành trở
ra cho sớm, đầu óc cứ tưởng tượng những gì sẽ thấy.
Đi máy bay lên cao hơn 10km dường như khỏe khoắn
hơn đi luồn dưới hang khoảng 400 mét. Lại trở ra, mừng
thầm vì sắp trở về với xã hội văn minh, để chờ những
bạn mạnh khỏe hơn đang vào thám hiểm nơi có lẽ là
Động Khô. Có hai động song song nhau, một sát mặt
nước, một đã nâng lên từ xa xưa như tầng lầu cao. Tôi
theo dõi mấy nén nhang thắp trước cửa động của du
khách, khói bay là đà... Giới nghiên cứu phát hiện rằng
văn minh của dân Việt bắt nguồn từ hang động (Bắc
Sơn, Hòa Bình), gẫm lại cũng đáng mừng vì cùng một
mẫu số với cả loài người trên mặt đất này, vào thời đại
đồ đá. Qua hàng triệu năm, động Phong Nha xuất phát
từ đáy nước, được đội lên. Nhiều nhà chuyên môn đã
thám sát sơ bộ. Động Phong Nha là hiện vật đầy tính
thuyết phục về kỳ quan có một không hai của nước ta.
Nhớ lại chi tiết đọc trong Ô Châu Cận Lục soạn cách
đây hơn 400 năm có ghi ở cửa sông Nhật Lệ đã thấy
con thuồng luồng, hiểu là loài rắn to, ở dưới nước thời
tiền sử còn sót lại, như con rồng nhưng trơn láng, có
nhớt như con lươn, đại khái, hung dữ như con khủng
long! Lại được đọc vài chuyện cổ tích về vùng Quảng
Trị bảo rằng đã gặp con thuồng luồng ban đêm lén vào
nhà dân ven biển để sưởi ấm bên bếp lửa. Nay ta tưởng
