vọng không bao giờ cạn, vinh quang không bao giờ tắt, hạnh phúc không
bao giờ phai. Thế rồi tuổi già ập đến lúc nào không biết, bất ngờ như một
tai họa. Lúc đó mới nghĩ đến cái chết, mới mơ ước đến cái bất tử. Chẳng có
người nào không chết. Nhưng vẫn có những người được gọi là bất tử. Đó là
những người không bao giờ phai mờ trong ý nghĩ của những người đang
sống. Thế hệ này qua thế hệ khác bồi đắp giữ gìn cho niềm thương tiếc. cho
niềm tự hào. Những người không có nợ nần gì với mọi người mà những
ngườl sống luôn cảm thấy thình nợ họ. Đó là những người biết dâng hiến
sự sống của mình cho lịch sử quang vinh của dân tộc, cho nền văn minh
của nhân loại. Nếu ba không có được những điều trên thì ba là người bình
thường, họ rất đông và điều đó chẳng có gì đáng xấu hổ cả. Nhưng đáng
buồn hơn ba lại ở vào một đối cực với những người bất tử. Cái tài sản lớn
lao ba có được là do ba khôn ngoan, ba biết thu góp lại một cách hợp pháp
của biết bao nhiêu đối thủ. Đó không phải là sự giành giật từ tay tạo hóa mà
từ bàn tay khối óc của đồng loại. Thế đấy các con ạ Nobel đã có lúc ân hận
vì tài năng của mình. Còn ba, ba sám hối cho những mưu mẹo của mình.
Ba để lại cho các con rất nhiều của cải, nhưng ba chẳng truyền lại cho các
con một chút đi sản tinh thần nào. Về mặt này ba cũng giống vua Lia thôi,
ba là một kẻ nghèo khó... Các con còn trẻ. Ba chỉ có một lời khuyên. Một
nhà tỉ phú cũng không thể ngốn quá nửa cân thịt bò mỗi ngày, không thể tu
hết vài lít sâm-banh một lúc, không ngồi đồng thời trên hai chiếc ô tô và
cũng không thể ngủ trong căn buồng lớn như hí trường Phuốc-ten-ba-khơ
được. Những cái đó đều hữu hạn, nó cũng hữu hạn như cuộc sống vậy. Các
con phải lo lắng cho sự giàu có của tâm hồn nữa. Hãy dành một ít thời gian
để mơ mộng cho một cái chết thanh thản. Người nào biết mơ mộng cho một
cái chết thanh cao, người đó mới có cuộc sống tốt đẹp được!
Nói xong, mắt ông già ứa ra hai giọt lệ. Ông lần lượt cầm tay các con,
ai cũng khóc thương. Đến Bạch Kim cô ôm chầm lấy cha không muốn
buông ra. Ông quờ cánh tay gầy guộc khô khẳng lên lưng con gái mình,
nhè nhẹ vỗ. Có lẽ sau người vợ quá cố của mình, đây là con người thứ hai
ông yêu quý nhất trên đời.
