Các chất không cần thiết hoặc độc hại được giữ lại trong dịch lọc để tiếp tục xử
lý.
- Giai đoạn chế tiết. Các sản phẩm không cần thiết (một số muối, các chất
độc) được tiếp tục hấp thu bằng cơ chế chủ động vào dịch lọc. Nước cũng được
hấp thu hoặc tái hấp thu vào hoặc ra khỏi dịch lọc.
- Giai đoạn bài tiết. Dịch lọc được gom vào các ống tiết và được bài xuất ra
ngoài cơ thể.
b) Cấu tạo và hoạt động của hệ bài tiết
Tuy ở các động vật khác nhau, hệ bài tiết có cấu tạo khác nhau nhưng chúng
đều dựa trên nguyên tắc tập hợp một mạng lưới ống phức tạp (được gọi là
thận) với diện tích trao đổi chất lớn để có thể lọc và vận chuyển nước, các chất
hòa tan và các sản phẩm dư thừa.
- Nguyên thận (protonephridia):
Giun dẹt có hệ bài tiết đơn giản gọi là nguyên thận. Nguyên thận gồm một
mạng lưới ống kín một đầu (không có lỗ mở vào trong cơ thể). Các ống nhỏ
được phân nhánh khắp cơ thể và mỗi một nhánh nhỏ nhất được tận cùng bằng
một tế bào, được gọi là tế bào ngọn lửa. Tế bào ngọn lửa chứa một túm lông
hướng vào lòng ống. Túm lông này vận động giống như ngọn lửa. Sự chuyển
động của túm lông làm cho nước và chất hòa tan trong dịch mô được lọc qua tế
bào ngọn lửa để vào trong hệ thống ống. Khi dịch lọc (nước tiểu) đầy ống sẽ
được thải qua lỗ thận. Nước tiểu mà giun dẹt nước ngọt tiết ra rất loãng, giúp
tạo sự cân bằng thẩm thấu với nước của môi trường. Các ống này sẽ hấp thụ
phần lớn chất hòa tan trước khi nước tiểu được bài xuất.
Hệ thống tế bào ngọn lửa của giun dẹt nước ngọt có chức năng chủ yếu là
điều hòa thẩm thấu; phần lớn các chất dư thừa trong chuyển hóa được khuếch
tán qua bề mặt cơ thể của con vật, hoặc được bài xuất trong xoang tuần hoàn -
tiêu hóa và được bài tiết qua miệng. Tuy nhiên, đối với một số giun dẹt ký
sinh, cơ thể của chúng là đẳng trương so với môi trường thể dịch của vật chủ
thì nguyên thận có chức năng chủ yếu là bài tiết các sản phẩm nitơ. Nguyên
thận còn tìm thấy ở nhiều động vật khác như luân trùng, một số giun đốt, ấu
trùng thân mềm và cá lưỡng tiêm.
