Sinh trưởng sơ cấp là hình thức sinh trưởng của mô phân sinh làm cho cây
lớn và cao lên. Đối với đa số cây một năm, thân có kích thước bé, sống một
năm thì sinh trưởng sơ cấp là chủ yếu. Đối với cây lâu năm sinh trưởng sơ
cấp thường có ở các bộ phận non. Sinh trưởng sơ cấp tạo nên các mô sơ cấp
của cây.
- Mô phân sinh và sự phân hóa:
Không giống như động vật, khi trong mọi bộ phận cơ thể có thể tạo tế bào
mới để sinh trưởng và thay thế, ở thực vật có các vùng chuyên hóa riêng gọi
là mô phân sinh. Đó là vùng tạo tế bào mới cho cơ thể thực vật. Mô phân
sinh quan trọng nhất là mô phân sinh ngọn nằm gần đỉnh tận cùng của chồi,
rễ và ở đỉnh của các cành bên.
Hình 5.3 cho thấy các cấu trúc ở đỉnh chồi cây Hai lá mầm như đậu răng
ngựa. Có thể thấy, các tế bào của mô phân sinh ngọn gọi là tế bào khởi sinh là
những tế bào tương đối nhỏ. Tiêu biểu là chúng có nhân lớn và thiếu không
bào chứa dịch bào. Tế bào khởi sinh phân chia mạnh mẽ để tạo ba mô phân
sinh sơ cấp riêng biệt là lớp nguyên bì, mô phân sinh cơ bản và mô trước
phát sinh, về sau, các vùng này biến thành các mô sơ cấp của cây. Từ mô
phân sinh ngọn sẽ phân hóa cho ra ba loại mô sơ cấp và các loại mô chuyên
hóa của thân theo sơ đồ hình 5.4).
