101
Thực hành thiền quán
gò bó như tư tưởng. Cũng chính vì thế mà tư
tưởng, hay công cụ diễn đạt của nó là ngôn ngữ,
bao giờ cũng vấp phải những giới hạn không
thể vượt qua khi muốn diễn đạt về tuệ giác. Đó
cũng chính là lý do vì sao người ta hay chọn các
hình ảnh, cử chỉ... để diễn đạt tuệ giác thay vì
là ngôn ngữ. Một nụ cười, một tiếng hét hay
một cử chỉ đập phá... nói lên được những điều
mà ngôn ngữ không sao vươn đến được.
Hơn thế nữa, ngôn ngữ không chỉ giới hạn
về khả năng diễn đạt, mà còn có thể dẫn đến
những sai lệch trong sự truyền đạt. Đôi khi,
nếu người nói có vượt qua được những khuôn
khổ của các khái niệm thì người nghe cũng vẫn
dễ dàng rơi vào đó mà không thể nắm bắt được
chân tướng của sự vật.
Mặc dù vậy, quan điểm “bất lập văn tự” của
nhà thiền lại hoàn toàn không phải là một sự
phủ nhận khả năng chuyển tải của ngôn ngữ,
văn tự như nhiều người lầm tưởng. Ngay chính
những gì mà ngày nay chúng ta biết được về
thiền và thừa hưởng được những kinh nghiệm
của người đi trước cũng đều là nhờ vào nơi
ngôn ngữ, văn tự. Vấn đề ở đây là, người học
