95
Thực hành thiền quán
sát thế giới bên ngoài. Hơn nữa, cái thể tích
nhỏ nhoi mà ta vẫn cho là quan trọng nhất vì
nó chứa đựng bộ não của ta, thường được cho
là “bộ chỉ huy” của mọi nhận thức, liệu có thể
được xem là bên trong để đối lại với thế giới
bên ngoài hay chăng? Tất nhiên là không, vì
nó cũng nằm trong không gian, và vì thế cũng
thuộc về thế giới bên ngoài. Như vậy, bám víu
còn lại của chúng ta là tâm thức. Ta nói bên
trong là tâm, vì vậy bên ngoài là ngoài của tâm.
Nhưng tâm nằm ở đâu? Khi ta quán sát tâm,
nó cũng có thể trở thành một đối tượng quán
sát như những đối tượng khác thuộc về thế giới
bên ngoài. Ta có thể nhận ra sự liên hệ của tâm
đến bộ não, đến hệ thần kinh, cho đến những gì
gọi là ký ức, cảm giác, tư tưởng, nhận thức... vì
tất cả những thứ ấy đều có nguyên nhân sinh
khởi, tồn tại và mất đi. Nói cách khác, khi ta
quán sát tâm thì tâm cũng trở thành một phần
của thế giới bên ngoài. Và như thế ta có thể
cho rằng tâm cũng thuộc về thế giới bên ngoài.
Nhưng làm sao có thể gọi là bên ngoài nếu như
không có bên trong?
