6. Thời phân phối
Chế độ phân phối ở miền Bắc bắt đầu từ năm 1954 – 1955, ngay sau
chiến thắng Điện Biên Phủ. Sách Kinh tế Việt Nam 1945 – 2000 cho biết, ở
Hà Nội, năm 1956, các đại lý diêm được “nâng mức bán lẻ từ một đến năm
bao”, tức là mỗi người được mua năm bao sau một lần xếp hàng. Đầu năm
1955, sinh đẻ được cấp 5 mét vải diềm bâu khổ 70 mi-li-mét, 30 ký gạo.
Văn phòng phí cơ quan: 1,5 thếp giấy kẻ ngang/tháng/người, 10 người/tờ
báo Nhân dân, một tờ Cứu quốc. Báo chí mà phân phối thì sướng thật,
chẳng cần lo viết bài hay, chẳng cần lo bán báo!
Ngoài tem phiếu vải, thịt, cá, nước mắm, phụ tùng xe đạp... còn có
tem phiếu mua than, củi, dầu hỏa. Nhà nước lo cả hòn than, que củi cho
dân, đúng là xưa nay hiếm. Chẳng có Nhà nước nào lo xuể việc đó cả, vì
thế mới có chuyện phân phối. Phân phối từ que củi, hòn than trở đi. Tuy
nhiên do hàng hóa luôn khan hiếm nên để mua được theo tiêu chuẩn là vô
cùng khó khăn, khách hàng luôn thắc mắc, đòi hỏi công bằng về chất
lượng, cân đo phải đúng... Yêu cầu công bằng khác gì đơm đó ngọn tre. Bởi
thế mà ở thành phố Vinh một sáng nọ trên cổng một cửa hàng có dán câu
đối: Phân thì như cứt. Cứt gì cũng phân. Câu đối rất chuẩn và rất thâm nho.
Nó ngắn gọn mà phản ánh đầy đủ sự khốn khổ của một thời.
