Tư Mã Thiên
Sử Ký Tư Mã Thiên
Lý Tướng Quân liệt truyện
T
ướng quân Lý Quảng là người huyện Thành Kỷ đất Lũng Tây. Tổ tiên là
Lý Tín đời Tần làm tướng đuổi bắt được thái tử Đan nước Yên. Trước đấy
ở Hòe Lý, sau dời đến huyện Thành Kỷ. Nhà Quảng đời đời học bắn cung.
Năm thứ mười bốn đời Hiếu Văn Đế (năm 166 trước Công nguyên) người
Hung Nô đem đại quân vào đánh Tiêu Quan, Quảng lấy tư cách con nhà
lương thiện tòng quân đánh quân Hồ, nhờ giỏi cưỡi ngựa bắn cung, chém
được nhiều đầu giặc, bắt được nhiều giặc nên được làm chức trung lang đời
Hán (l). Em họ của Quảng là Lý Thái cung làm quan lang. Hai người đều
được thăng từ chức trung lang lên làm võ kỵ thường thị (2), lương tám trăm
hộc. Quảng thường theo nhà vua đi chơi, đã nhiều lần xung phong hãm trận
bẻ được cửa quan bắt được thú dụ. Vua Hiếu Văn nói:
- Tiếc thay, ngươi không gặp thời! Nếu ngươi sinh thời Cao Đế thì làm
chức Vạn hộ hầu chẳng cần phải nói.
Đến khi Hiếu Cảnh mới lên ngôi, Quảng làm đô úy (3) quận Lũng Tây, dời
làm kỵ lang tướng. Lúc Ngô, Sở (4) đem binh nổi dậy, Quảng làm phiêu kỵ
đô úy, theo thái úy là Á Phu đánh quân Ngô, quân Sở, giật được cờ, nổi
danh ở gần Xương áp. Vì Lương Vương trao cho Quảng ấn (5) tướng quân,
nên lúc Quảng trở về không được thưởng, đổi sang làm thái thú quận
Thượng Cốc. Hàng ngày Hung Nô đến giao chiến, Công Tôn Hồn Da làm
đển thuộc quốc (6) khóc tâu lên vua:
- Tài năng và dũng khí của Lý Quảng, trong thiên hạ không có hai, nhưng
tự phụ mình giỏi, đánh nhau nhiều lần với giặc sợ chết mất.
Vua bèn đổi Quảng làm thái thú Thượng Quận. Sau đó Quảng sang làm thái
thú ở các quận thuộc biên giới rồi chuyển đến Thượng Quận. Quảng đã
từng làm thái thú ở Lũng Tây, Bắc Địa, Nhạn Môn, Đại Quận, Vân Trung
(7) đều nổi tiếng đánh hăng.
Hung Nô đem đại binh vào Thượng Quận, nhà vua sai trung quý nhân (8)
theo Quảng tập dượt binh lính để đánh Hung Nô. Trung quý nhân đem mấy
chục quân kỵ xông vào quân địch, thấy ba người Hung Nô, giao chiến. Ba
