SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN - Trang 95

Dòng họ Hạng Vương đều không bị Hán Vương giết. Hán Vương phong
Hạng Bá làm Xạ dương hầu. Đào hầu, Bình cao hầu, Huyền vũ hầu đều
người họ Hạng, cho đổi họ làm họ Lưu.
5. Thái Sử Công nói : tôi nghe Chu Sinh nói : “Mắt vua Thuấn có hai con
ngươi (1). Lại nghe nói mắt Hạng Vũ cũng có hai con ngươi. Phải chăng là
dòng dõi của vua Thuấn ! Sao mà nổi lên nhanh chóng như vậy ! Nhà Tần
làm hỏng mất chính sự. Trần Thiệp đầu tiên khởi nghĩa, hào kiệt nổi lên
như ong, tranh dành nhau không thể kể xiết. Hạng Vũ trong tay không có
quyền binh gì, thừa thế nổi lên nơi thảo dã, trong ba năm liền đem năm
nước chư hầu để tiêu diệt Tần, phân chia thiên hạ, phong các vương hầu,
ban ra chính lệnh và tự xưng là bá vương, địa vị tuy không trọn vẹn nhưng
từ cận cổ đến nay, chưa hề có người nào như thế. Đến khi Vũ bỏ Quan
Trung, nhớ đất Sở, đuổi Nghĩa Đế để tự lập, thế mà lại trách các vương hầu
phản mình thì thực cũng khó vậy. Tự khoe khoang công trạng, chỉ dùng cái
trí của mình mà không chịu bắt chước người xưa, nói rằng có thể lấy võ lực
dẹp yên thiên hạ, dựng nghiệp bá vương. Nhưng chỉ được năm năm thì mất
nước, thân chết ở Đông Thành, thế mà còn chẳng tỉnh ngộ, không tự trách
mình, thật là có lỗi. Lại còn có câu, “Trời hại ta chứ không phải đánh không
giỏi, há chẳng lầm sao !” (2).
-------------------------
1. Tư Mã Thiên nhắc đến một câu chuyện hoang đường, truyền ngôn chứ
không phải cho là đúng sự thực.
2. Đoạn 10 – Tác giả không giấu giếm sự thán phục của mình đối với Hạng
Vũ “từ cận cổ đến nay chưa có ai như thế”, và nguyên nhân thất bại của
Hạng Vũ.